Controle gedrag kleuter

@Asil Goed dat je hem dat laat doen. Mijn vriend probeert mij telkens tegen te houden en dan blijf ik met mijn hoofd in die controle hangen. Dat is geen prettig gevoel.

@topic Ik herken het gedrag bij mijn middelste en mijn jongste. Mijn middelste heeft meer opvallende dingen, mijn jongste niet. Het verschil wat ik merk tussen hun twee is dat ik mijn middelste niet kon afleiden door hem ergens anders controle/zelfstandigheid in te geven. Bij mijn jongste kan ik, als ik bijvoorbeeld al op de koffieknop heb gedrukt, zeggen dat ze de tweede keer mag drukken of dat ze hem straks uit mag zetten. Terwijl mijn middelste dan op tilt gaat als hij in zijn hoofd besloten heeft dat hij degene is die op de knop gaat drukken.

Met 4,5 was zijn gedrag nog wel heftig. En nog steeds (hij is 5,5) zijn er best wat momenten waarop hij op tilt slaat. Maar het is wel een stuk minder geworden dan dat het was.

 

Wat fijn om deze reactie te lezen! Ik vind het gedrag genoemd in de openingspost eigenlijk heel normaal. Heel herkenbaar van beide meiden hier ook. Vind het, op basis van de op, ook best ver gaan om al meteen te spreken van autisme/add/zeer afwijkend gedrag.
Natuurijk is het wel heel vermoeiend.. maar goed in het voorbeeld van de autodeur ben ik zo'n doos die dan demonstratief de deur weer sluit en hem open laat maken door dochter. Wel met de mededeling dat ik niet zo gediend ben van de toon en manier waarom dit gecommuniceerd wordt met me. Je kan praten met woorden, niet met schreeuwen of drammen. Merk dat ze daar wel echt mee bezig gaan na een paar keer herhalen

 

Ja! Zo doen wij dat ook. Structuur is enorm belangrijk hier en voorspelbaarheid.
We gaan over 5 minuten eten, over 10 minuten moet je naar school. Je hebt nog 3 minuten om je spelletje af te maken. Onze zoon kan dan al klokkijken, maar dit helpt wel om hem niet het gevoel te geven dat ie wordt verrast.

 

Hier ook zo’n driftige dreumes die vooral zelf wil bepalen. Ik weet zeker dat hij geen autisme heeft. Ik werk met volwassenen met autisme. Autisme is natuurlijk zoveel meer en in eerste instantie een sociale communicatie stoornis. Een criterium ervan, waaronder duidelijkheid willen of controle gedrag, is bij lange na geen autisme gelukkig vermoeiend als ouder, dat zeker. Om aan autisme te voldoen moet je meerdere criteria hebben op verschillende gebieden. Als dit het enige is wat TS ervaart als criterium dan zal het vooral een driftige kleuter zijn, maar niet zo snel ASS.

 

Juist.
Overigens heb ik het idee dat er "tegenwoordig" al heel gauw gesmeten wordt met stempels a la autisme, hypersensitief, narcistisch etc. Maar goed dat is een geheel andere discussie

 

Ja hoor hier is hij inmiddels 7 en kan al bijna 2 jaar denk ik klok kijken, dat ging daardoor heel snel, maar ook omdat het hem echt houvast geeft. Z'n zusje is net 4, bij haar gebruik ik het ook wel, de wijzers van de klok etc, maar is bij haar veel minder nodig. Zij heeft zeker wel een eigen willetje etc, maar is makkelijker om te buigen/ beweegt makkelijker mee.
De oudste vraagt nu hij dus ouder is ook zelf veel hoe laat gaan we dan dit doen, hoe laat gaan we weg, hoelang mag ik nog... Soms echt wel tot vermoeienis toe, maar goed ben allang blij dat we grotendeels voorbij de boze/driftige buien zijn en we grotendeels gewoon kunnen communiceren samen wat het probleem is, waar de onduidelijkheid ligt etc.

 

Ook hier herkenbaar bij onze oudste, met name in de peuter / kleuter periode. Het is trouwens nog steeds wel een kind met... tja. Hoe beschrijf ik dat. Een zeer sterke behoefte aan autonomie (zelf bepalen) Zijn humeur kan nog steeds makkelijk omslaan. Maar heeft dat wel beter onder controle met bepaalde strategieën. Deels zelf aangeleerd, deels met hulp.

Wat die dwangmatige dingen betreft: dat is op peuter- / kleuterleeftijd redelijk normaal. Dat betekent niet dat alle kinderen dat hebben of in dezelfde mate. Maar er wordt wat dat betreft nog vrij veel gerekend tot 'hoort bij de normale ontwikkeling'. Veel jonge kinderen hebben behoefte aan structuur en de behoefte om zelf ergens controle over te krijgen.

Pas als ze die dingen op later leeftijd (zeg: bovenbouw basisschool en middelbaar onderwijs) nog zo sterk doen, valt het buiten de normale patronen. Overigens hoeft het ook dan nog niet meteen 'iets ernstigs' te betekenen. Sommige kinderen (en volwassenen!) hebben iets meer behoefte aan dat soort houvast. Zolang het niet als belemmering wordt ervaren om aan het leven deel te nemen, is er weinig aan de hand. Behalve het feit dat het natuurlijk wel irritant kan zijn.

Even terug naar onze zoon. Hoe wij ermee omgingen: wel zo'n beetje net als jij denk ik.
Deels toegeven of meebewegen. Deels grenzen stellen.

Voorbeeld: als peuter had onze zoon een bepaald ritueel dat hij 'moest' uitvoeren voordat zijn drinken op tafel gezet moest worden. Zetten we het te snel neer, raakt hij helemaal overstuur. Voor niemand leuk. Maar ik had ook geen zin om steeds als een koosje met een beker drinken in mijn handen te gaan staan wachten tot hij klaar was. Dus op een gegeven moment ben ik dat duidelijker gaan aangeven: ik ga nu naar de keuken om drinken voor je te pakken. Doe wat je moet doen, maar zodra ik terug kom in de kamer zet ik die beker neer. Tja, dat was in het begin even slikken. Want als hij dan nog iets anders aan het doen was, had hij niet altijd zin om daar meteen mee te stoppen voor z'n ritueel. Maar ik zette die beker wel gewoon neer, klaar of niet. Dat ging een paar keer mis, maar daarna was het duidelijk. Als hij z'n ritueel wilde doen, moest hij stoppen met waar hij mee bezig was en z'n ding doen. Of hij deed het niet. Maar dat werd dan zijn keuze.
Hij heeft dus heel lang als ik zei: ik ga nu drinken inschenken min of meer alles uit handen laten vallen om dat ritueel te doen. Maar het werd dus op die manier meer zijn probleem (eerder stoppen met spelen) dan mijn probleem (wachten). Maar in principe kon hij wel gewoon datgene doen wat hij wilde / nodig had.
Uiteindelijk werd zijn ritueel steeds korter, minder intens. Totdat het gewoon verdween.

Overigens zie je bij dit soort dingen vaak wel: er zijn vaak 1 of meerdere 'rituelen'. Maar die blijven niet steeds hetzelfde. Er verdwijnt eens iets, er komt wat anders op. Totdat het steeds minder wordt en bijna helemaal uitdooft. En dan kan er in tijdens van stress / grote verandering ineens weer (tijdelijk) iets terugkomen. En met grote verandering bedoel ik niet per se een echtscheiding of andere levens-veranderende gebeurtenis. Dat kan ook de overgang van school naar vakantie zijn. Of van de periode 'zonder jas naar buiten' naar 'jas moet weer aan'. Voor ons als volwassene hoort dat al gewoon bij het ritme van het leven. Voor jonge kinderen kan dat wel een grote verandering zijn.

Bij controle dingen die 'vast' waren, zoals dat ritueel bij het drinken, hielden we er dus binnen redelijke grenzen rekening mee. Maar je hebt inderdaad ook die onverwachte dingen waar je niet echt rekening mee kunt houden omdat het kennelijk ineens een ding is. Dat was dan afhankelijk van de situatie. Hadden we haast of stond er veel publiek bij, dan koos ik vaak voor de snelste en gemakkelijkste weg: doe maar even dan. Maar daartegenover stonden net zoveel momenten waarop we zeiden: jammer dan, het gebeurt nu zo. Deal er maar mee.
Mijn gedachte daarachter is tweeledig: ik snap de behoefte aan vastigheid & controle en gun mijn kind die autonomie / eigenheid. Maar ik vind ook dat kinderen moeten leren dat niet altijd alles kan gaan zoals jij wilt. Het is ook belangrijk je soms aan te passen aan anderen. En voor jezelf ook handig als je flexibel kunt zijn. Ik vind beide belangrijk. En puur voor m'n eigen gemak koos ik dan afhankelijk van de situatie voor 'toegeven aan behoeften kind' of 'grenzen stellen en flexibiliteit trainen'. Zo kwamen ze beiden wel aan bod, zonder dat ik per se de strijd aan moest gaan op momenten dat het echt niet uitkomt.

Dus wat wij altijd deden: bij vaste patronen gewoon laten begaan. Eventueel met grenzen zodat het niet te storend werd voor de omgeving. Of niet onze eigen tijdschema's te veel ophield in het geval van rituelen in de ochtendspits. (Als je het zelf wilt doen, dan wel nu. Heb je het niet gedaan voor ik klaar ben met tandenpoetsen, doe ik het. Anders komen we te laat.)
Bij onverwachte (nieuwe) patronen een beetje van de situatie laten afhangen waar we wel of niet in meegingen.

Het vervolgverhaal van onze zoon in het kort: (getest) hoogbegaafde onderpresteerder met ADHD. Heeft nu 2x een periode wat extra begeleiding gehad om te helpen wat flexibeler te worden en om te sterke negatieve emoties beter te leren handelen. (Voorkomen of sneller herstellen). Zijn 'problematiek' zou in de jaren 80 / 90 absoluut geen aanleiding zijn geweest voor dit soort ondersteuning trouwens. Omdat het nu allemaal wat laagdrempeliger is, hebben wij daar wel voor gekozen. Eerste keer (groep 4) omdat hij er zelf erg veel last van had. Hij zei toen soms best zware dingen. ("Ik wil niet dood. Maar ik vind het leven niet altijd leuk. Ik was eigenlijk liever niet geboren.")
In groep 7 hebben we de stap nog een keer gezet omdat we merkten dat de hulp die hij eerder had gehad weliswaar had geholpen. Maar er bleven toch nog wat dingen over. Eerst waren we vooral blij dat het zoveel beter ging dan voor de hulp. Maar na een paar jaar zie je dan dat er toch nog wel grote verschillen zijn met hoe andere kinderen met dingen omgaan. En vroegen we ons meer af: wat is nu precies de onderliggende oorzaak? Wat mogen we wel / niet van hem verwachten? En kunnen we dus nog een stapje verder? Daarbij speelde overigens niet alleen zijn welbevinden een rol, maar ook zijn schoolresultaat.

Als ik dit zo beschrijf, klinkt het misschien vrij zwaar. Een kind dat al twee keer een periode bij een psycholoog heeft gelopen. Maar dan zoom ik natuurlijk wel in op een bepaald stukje. Namelijk (o.a.) die controledwang en het temperament die voor peuters en kleuters normaal is, maar bij onze zoon in sterkere mate voorkwamen ook nog na die leeftijd.

Buiten het feit dat hij en wij dus wat extra ondersteuning hebben gehad, is het 'gewoon' een kind dat naar school gaat, vrienden heeft, sport etc. Hij zal bij andere mensen wellicht opvallen als druk. En als ze verder kijken als bijdehand / wijsneus met vrij sterke ideeën van hoe dingen horen te gaan. Soms misschien drammerig op bepaalde vlakken. Maar ook uitbundig, humoristisch, behulpzaam. Gewoon een kind met een eigen karakter. Net zo 'normaal' of 'anders' als ieder ander kind.

 

Nou precies dit, mijn dochter van 4 heeft dit gedrag ook en zie dit gewoon als normaal kleuter gedrag. Ze heeft een pittig karakter en is een kleine diva maar heb nog nooit gedacht dat dit iets afwijkends kan zijn. Fijn dat jij als psycholoog dit benoemt want ik lees in de andere reacties gelijk iets over autisme ed.
Heb het gevoel dat het zo snel benoemt wordt als iemand een topic opent over bepaald gedrag makkelijk om een stempel te plakken ofzo.

 

Mijn 5-jarige heeft dit ook en hier zie ik dat als gewoon kleutergedrag. Ik heb ook niet zoveel problemen om daar in mee te gaan.
Zo mogen we niet op de drempel van zijn kamer stappen als hij naar bed gaat en wil hij als eerste zijn kamer in. Zijn knuffeldieren moeten eerst gerangschikt worden, etc.
Bij dit soort dingen denk ik dan: waarom ook niet? Hij wordt er blij van een wij bewaren de rust. Win-win wat mij betreft.

En als ik dan een keer iets opnieuw moet doen omdat het 'niet goed' ging en het kan ook opnieuw gedaan worden (zoals hem voor laten gaan op de trap, of een deur eerst openmaken) dan doen we dat.
Dit gedrag gaat vanzelf wel een keer over en ik vind het echt de moeite niet om daar streng over te zijn.

De grens ligt hier dan pas bij iets wat niet opnieuw gedaan kan worden. Bv als zijn boterham toch niet helemaal naar wens is. Tja, dan heeft hij pech. Ik ga geen boterham weg gooien en een nieuwe smeren.

Mijn jongste dochter heeft adhd en hechtingsproblematiek en daarbij gaan en gingen de controle issues wel wat verder dan bv een trap als eerste af moeten gaan. Dus bij zoon herken ik dit gedrag niet als iets wat bij adhd oid zou horen.

 

Ik had er bij mijn oudste ook nooit aan gedacht, nog steeds niet echt overigens (ja of wij zijn dus allemaal autistisch in ons gezin). De psycholoog zei ook dat ie op het randje van het spectrum zat en als je m een paar jaar later zou testen hij er weleens buiten zou kunnen vallen. Vond ik dus wel een heel bijzondere uitspraak, want volgens mij ben je autistisch of je bent het niet. Wij kunnen ook niks met de diagnose.
Hij volgt regulier onderwijs, heeft enkele vrienden (net als wij, wij zijn ook geen groepsmensen) en is gebaat bij structuur. Verandering is lastig (net als voor ons), maar hij gaat er wel in mee (geen driftbuien oid). Hij maakt oogcontact, begrijpt sarcasme en kan zijn eigen en iemand anders zijn gevoelens heel goed plaatsen en daarop reageren. Ook zelfredzaamheid is passend bij de leeftijd. Hij kan bijv. prima zelf bepalen hoelaat ie moet opstaan om op tijd met al z’n spullen op school te zijn. Dat regelt ie allemaal zelf. Dus wij ervaren niet iets waar hij/wij hulp voor nodig hebben.
Het enige wat hij dus als kleuter deed is die controle willen hebben (en gevoelig voor prikkels) dus ook sociaal gezien niet altijd het gewenste deed. En onze jongste dochter heeft dat precies hetzelfde, alleen dan sterker. Maar verder kan zij ook gewoon overal mee meekomen.

En daarmee zeg ik uiteraard niet dat dat het kind van TS op het spectrum zit, alleen waarom ik denk dat dit bij onze dochter wel het geval is.
Ik vind het dus ook wel fijn om te lezen dat een andere psycholoog daar dus niet per de de conclusie ASS aan verbind.

 

Dit is juist een goede uitspraak, want het is een spectrum, waar elk mens op zit. Voor een diagnose moet je op bepaalde punten “scoren” en als iemand op het randje scoort, kan dat dus net wel of net niet tot een diagnose leiden.

On topic: Ik vind het ook nog wel normaal peuter/kleuter gedrag, maar ik denk dat er vooral veel ouders reageren met kinderen met ass, omdat dat gedrag vaak nog wat sterker/extremer is bij deze kinderen. De “oplossing” is dan ook zeker hetzelfde, veel structuur en voorspelbaarheid helpt vaak goed. Sommige kinderen hebben ook behoefte aan controle, dan kan het helpen om 2 keuzes te geven (en dat hoeven vaak niet eens echt keuzes te zijn om iets wel/niet te doen, maar meer de manier waarop je iets doet. Denk aan je voorbeeld van de trap: “ mama gaat naar beneden, wil jij eerst de trap af of kom je achter mij aan?”) En als het in sommige situaties helpt om te zeggen “nog 5 minuten”, dan kan een time timer bijvoorbeeld ook heel helpend zijn om de tijd inzichtelijk te maken.

 

Als ik diagnostiek doe naar autisme bij volwassenen (daar in neem je ook de jeugd mee) dan stel je altijd de vraag eerst op gedragsniveau. Dus laat een volwassene of kind iets zien aan gedrag of emoties. Laten we even het voorbeeld nemen van controle gedrag / dwangmatigheid. Is daarop het antwoord ja. Dan kun je al snel in een tunnelvisie terecht komen want dat is zeer passend bij ASS. Een goede diagnosticus gaat echter vervolgens ook kijken waar het gedrag vandaan komt. Dwangmatigheid / controle gedrag bij ASS komt voort uit zaken niet kunnen overzien doordat de verbindingen in het brein anders lopen. Door controle krijgen ze meer overzicht en dus rust. Meestal krijg ik dan als antwoord van mensen: “het hoort zo, het voelt anders niet compleet”. Bij mensen met een sterke controle behoeftigheid qua persoonlijkheid is dwangmatigheid meestal een manier om iets te voorkomen (angst om te falen, angst om ziek te worden, angst voor controle verlies). Daarbij krijg ik veel meer het antwoord “als ik het niet doe dan…”. De ondertoon is anders. De dwangmatigheid voelt meer als iets wat moet maar wat ze eigenlijk niet helemaal willen. Prikkelgevoeligheid kan horen bij ASS, maar ook bij hechtingsproblematiek, trauma, burn-out of intelligentie. Zo zijn er een legio aan voorbeelden. Autisme wordt vaak onterecht gediagnosticeerd maar ook over het hoofd gezien, het is maar net welke expertise tegenover de cliënt zit op dat moment. We kunnen autisme helaas niet op hersenscans waarnemen. Dus is het vooral een grote puzzel.

Wat ik vooral wil zeggen is dat goede diagnostiek uitgebreid is en niet zomaar een afvinklijstje. We hebben allemaal in meer of mindere mate bepaalde trekjes van bepaalde stoornissen. We hebben namelijk niet allemaal dezelfde brein verbindingen maar ook niet dezelfde persoonlijkheid. Al die dingen zouden meegenomen moeten worden, maar wordt helaas niet altijd gedaan is mijn ervaring.. dat is zonde want ik zie vaker dat mensen onterecht wel of juist niet de diagnose hebben gekregen. En daarmee de hulpverlening de plank misslaat.

 

Wat grappig, zo had ik het niet bekeken. Ik dacht dat het het spectrum was waar alleen ASS op zit (het spectrum van ASS) zeg maar en dan in de verschillende vormen/gradaties. En daarom dacht ik, omdat ASSers andere verbindingen hebben in de hersenen/de hersenen anders aangelegd zijn, dat je dat hebt/bent of niet.
Dank voor de verheldering!

@Chechi jij ook bedankt voor je heldere uitleg!

 

Hier hebben we dat soort trekjes ook hoor, maar dat zijn ook juist de momenten dat mn man en dochter keihard botsen want zij is koppig maar heeft t niet van een vreemde. Ik kom er wat makkelijker mee weg al is t soms redelijk creatief en moet je verdraaide goed opletten met "wat je weggeeft" dat moet wel iets zijn wat je vol kan houden want zij vergeet t niet en je wordt er gewoon fijntjes op gewezen.

Ze heeft graag de controle over haar omgeving, ik zie dat eigenlijk meer als een stukje rustpunt voor haar. Spulletjes op haar plekken (heeft een vaste plek, bepaalde manier), vaste patronen met bijv naar bed gaan, van te voren weten wat er van haar wordt verwacht.

Op school is ze dan ook gelijk de eerste dag in t stramien gezet, normaliter bouwen ze t een beetje op, zij kreeg op ons verzoek gelijk "dit zijn de regels". Dan weet ze wat je van dr verwacht en heb je de minste problemen en zij functioneert dan echt t beste. Geheugen genoeg dus hooguit nog even een keertje herhalen maar dan heb je t ook wel gehad.

We zetten hier een digitale kookwekker bijv en als die piept zijn er x minuten voorbij en gaan we xyz doen. Tot die tijd mag ze dan nog wat anders doen en die kookwekker ziet ze ook aftellen. En dat is dan een afspraak die we maken en daar hou je je aan.

Gaat dat goed (bijv. zonder morren weggaan bij de speeltuin) dan hoort ze dat thuis dat ik daar heel blij mee ben en omdat het zo goed ging kunnen we dan nog wel even samen iets leuks doen.

Bepaalde dingen weet ik dat ze graag een keuze heeft, als de uitslag me niet boeit (doperwten of boontjes, ijsje of yoghurt niveau) krijgt ze een keuze maar dan vraag ik ook of ze mij wil helpen met kiezen of wat ze bijv. liever heeft nog voordat zij er over begint.

En soms is er gewoon geen "ik wil" en zal ze het ermee moeten doen en val ik terug op "als er een keuze was, had ik je dat wel gevraagd want dat doe ik toch altijd als je iets kan kiezen?" en dan zie je dat koppie...hmmmm ohja
Maar dan hoor je dr eigenlijk ook niet echt meer. Dat geheugen van dr is best handig.

Ik vlieg t altijd maar een beetje creatief aan maar wel op een manier dat ik mezelf niet in de voeten schiet.

En als ze toch een keer overdwars is en blijft, tja euh...MIJ heb je er niet mee alleen jezelf. Als ik 10x voor verschillende dingen moet waarschuwen, heb ik geen energie meer om te gaan voetballen en ook geen zin meer om dan nog maar gezellig te gaan knutselen, dan speelt ze maar alleen want ik vind t zo echt niet leuk. En dan gaat t koppie weer...oei, dit gaat de verkeerde kant op.

Maar er zijn ook zeker voordelen hoor. Als papa gaat stofzuigen wordt hij er fijntjes op gewezen dat je ook onder de bank moet stofzuigen en achter de deuren.

We onderhandelen soms over t aantal minuten van de kookwekker (ik laat dr dan 2 of 3 minuten winnen), dat mag maar dan moet ze wel met een goed bod komen, bijv. dr pyjama vast aan te gaan trekken of dat papa achter haar aan de trap op gaat en ik achter papa (zijn patroon afwijkingen).

Nu zij steeds meer zelf kan en verantwoordelijkheid neemt voor dingen (allemaal hardstikke klein, maar dat maakt niet uit) is ze een stuk beter te hanteren.

Overigens als ik bijv echt kapot ben qua bekken of gewoon echt niet lekker, dan zie je een compleet andere kant. Dan mag ik ook niet van dr de trap op maar moet alleen papa mee bijv. maaaar die kus en knuffel horen er dan nog wel bij hoor!

Zorgzaam, kneiter empathisch en waar structuren voor haar wel een ding zijn. Dán wijkt ze af, maar dat doen wij ook als zij bijv. ziek is.

planbord hebben we ook, maar daar heeft ze eigenlijk niet veel behoefte meer aan. Als we t nu gewoon vertellen is dat ook goed voor dr.

 

Zeker bij dreumessen en peuters. Toon mij eens een dreumes of peuter die géén autistische trekjes heeft. Dat is dan juist een kind waarvan ik zou zeggen dat het 'afwijkend' gedrag heeft.
Volgens mij maken (vrijwel) alle peuters een periode door waarbij ze zeer sterke behoefte hebben aan structuur, met soms heftige reacties als dingen anders gaan dan normaal of anders dan het kind in het hoofd had. En als je die niet kunt afvinken, dan herken je de fase dat je kind heel er bezig is met ordenen / sorteren / dingen op een vaste plek opruimen.
Dat zijn echt dingen die ook gewoon bij de leeftijd horen.

 

Zeker! Mijn oudste was en is echt een gewoontedier. Zo erg dat haar enige "uitdaging" op dr rapport een opmerking was in de trant van, meid probeer eens rustig af te wachten als juf X iets anders doet dan juf Y en er niet meteen wat van te zeggen.

 

Ik heb niet alles helemaal gelezen, maar ik herken veel. Mijn oudste heeft dat ook en is moeilijk af te leiden. Hij kan dan ook ineens omslaan in een driftbui en daar heel lang in blijven hangen. Mijn jongste beweegt veel makkelijker mee en is makkelijker af te leiden. Bij mijn oudste helpt voorbereiden met behulp van de klok goed. En het geven van keuzes. Ik weet dat er een aantal van die struikelpunten/triggers zijn, zoals de volgorde op de trap of bijvoorbeeld het knopje van de koffieautomaat. Nu ik dat weet bereid ik hem voor als in 'lieverd, ik wil koffie. Wil jij de koffieautomaat aanzetten of zal ik dat zelf even doen'. En dan vaak geeft hij aan dan hij dat dus zelf graag wil doen maar ook steeds meer zegt hij 'nee hoor mam, doe jij dat maar want ik zit lekker te spelen'. Ik doe dit zoveel mogelijk bij de dingen waarbij dat kan. Maar soms kan het gewoon niet op zijn manier en dan leg ik dat uit en is het verder gewoon pech. Ik probeer dus een beetje met hem mee te bewegen, maar er zijn ook grenzen.

 

Kun je hem geen filmpje laten kijken ongeacht hoe laat hij opstaat? Vaak gaat het om duidelijkheid in volgorde van handelingen en niet zozeer in tijdstippen. Mijn dreumes heeft precies hetzelfde.
Na het opstaan en voor het ontbijt mag hij altijd een filmpje kijken. Ongeacht hoe laat hij op staat. Als hij wat aan de late kant is dan korten we de duur van het filmpje kijken in. Maar daarmee blijft het wel overzichtelijk en duidelijk. Als we hier van afwijken hebben we een driftige dreumes.