Corona nieuws deel 9

‘Freedom Day’ bij de Britten lijkt staaltje van perfecte timing
Terwijl in Nederland de coronabesmettingen na de versoepelingen van 26 juni razendsnel opliepen, dalen ze in het Verenigd Koninkrijk juist nu haast alles weer mag. Het verschil tussen ‘dansen met Janssen’ en ‘dansen met Johnson’? De Britten kozen het goede moment.

Neil Ferguson was niet gerust op ‘Freedom Day’. Aan de vooravond van de versoepelingen voorspelde de vooraanstaande Britse epidemioloog dat het Verenigd Koninkrijk ‘vrijwel zeker’ afstevende op 100.000 nieuwe besmettingen per dag. Een kleine twee weken later bleek ‘Professor Lockdown’ veel te somber te zijn geweest. In een week tijd is het aantal dagelijkse besmettingen met 40 procent gedaald naar ongeveer 27.000, al was woensdag en donderdag een kleine toename te zien. Wat is er aan de hand?

De geleerde van het Imperial College London was niet de enige die de alarmbel luidde bij het voornemen van Boris Johnson om op 19 juli het land geheel van het slot te halen. In het medisch vakblad The Lancet schreef een groep wetenschappers dat de premier ‘een gevaarlijk en onethisch experiment’ gaat uitvoeren. Christina Pagel van University College London, een fel criticus van de regering van Boris Johnson, noemde het ‘waanzin’ en verklaarde ‘boos’ en ‘verdrietig’ te zijn. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) sprak van een ‘epidemiologische stommiteit’ en een ‘morele leegte’.

Over de daling bestaan verschillende theorieën. Er wordt gewezen op het mooie zomerweer, waardoor mensen elkaar vooral in de gezonde buitenlucht ontmoeten. Bovendien zijn de scholen dicht, waardoor niet langer miljoenen scholieren twee keer per week een sneltest uitvoeren en er in die groep dus minder besmettingen worden ontdekt. Een nuchtere verklaring, geopperd door Oxford-wetenschapper Carl Heneghan, is dat virusuitbraken zich nu eenmaal van nature in golven voltrekken. En Paul Hunter van de University of East Anglia wees erop dat de massale samenscholingen tijdens het EK voetbal de groepsimmuniteit onder vooral jonge Britten heeft versneld.

Met die groepsimmuniteit zit het sowieso wel goed op het eiland, dat door het Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken nog steeds als een ‘zeer hoog risicogebied’ wordt beschouwd. Uit cijfers van het Office for National Statistics, het Britse equivalent van het CBS, blijkt dat 92 procent van de Britten antistoffen heeft, doordat ze het virus hebben gehad of zijn gevaccineerd. Johnson wilde het land aanvankelijk al op 21 juni van het slot halen, maar besloot een maand te wachten zodat meer mensen zouden zijn geprikt. Meer dan de helft van de Britten was op 19 juli minstens twee weken volledig gevaccineerd. Omdat het een week of twee duurt eer een vaccin volledig beschermt, is de vaccinatiegraad enige tijd voordat er versoepeld wordt relevanter dan de percentages op de dag zelf.
Ter vergelijking: Nederland ging op 26 juni open toen slechts een kwart van de bevolking op 12 juni al de tweede prik had gekregen. En dat waren dan nog vooral de ouderen. Van de twintigers, die eindelijk weer eens konden uitgaan, was minder dan een op de tien volledig gevaccineerd.

Door dat Britse vaccinatiesucces was het relatief veilig om de coronamaatregelen los te laten. Het aantal besmettingen op Freedom Day was ongeveer even hoog als een half jaar eerder. Maar waar dat in januari leidde tot meer dan duizenden doden per dag, blijft het nu bij enkele honderden. Het aantal ziekenhuisopnamen neemt in het Verenigd Koninkrijk sinds begin juli weer toe, maar is nog steeds bijna vijf keer zo laag als tijdens eerdere golven.

Een ander verschil met Nederland, naast die hogere vaccinatiegraad, is dat relatief veel Britten het kantoor en daarmee ook de forensentreinen blijven mijden. En ook dat beperkt het besmettingsgevaar. Bovendien zitten veel Britten in quarantaine vanwege wat de ‘pingdemie’ is gaan heten. Ruim de helft van de volwassen Britten heeft de coronamelder op de mobiele telefoon en gaat in zelfisolatie zodra er met een ‘ping’ een waarschuwing binnenkomt. In Nederland heeft de coronamelder nog geen drie miljoen actieve gebruikers, en uit enquêtes van het RIVM blijkt dat nog niet de helft van de Nederlanders zich bij klachten laat testen.

Het Verenigd Koninkrijk ging van het slot op een moment dat de besmettingscijfers hoger waren dan ooit tevoren, terwijl in Nederland juist sprake was van een afname toen ‘bijna alles weer mocht’. En hoewel het aantal positieve coronatesten in het Verenigd Koninkrijk nog steeds hoger is dan dat in Nederland, lijkt de versoepeling daar toch op een beter moment te zijn doorgevoerd. In Nederland liepen de cijfers vrij snel op nadat minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge met zijn kreet ‘Dansen met Janssen’ de boel los gooide. Tien dagen na die 26ste juni werden ruim 85 procent meer positieve testen gemeld, en al snel werden er meer dan 10 duizend besmettingen per dag geteld. In het Verenigd Koninkrijk is de trend vooralsnog omgekeerd en zijn er 40 procent minder meldingen dan in de week vóór Freedom Day.
Sowieso is een groot deel van Britten nog steeds heel behoedzaam als het om corona gaat, en daar heeft Freedom Day weinig verandering in gebracht. Dat bleek afgelopen weekend nog toen minister van Volksgezondheid Sajid Javid tweette dat zijn landgenoten niet meer bang moesten zijn voor het virus. Die boodschap wekte op sociale media immense verontwaardiging.

Premier Johnson blijft de bevolking oproepen om ‘uiterst voorzichtig’ te zijn. Hij probeert jongeren nu zover te krijgen om zich ook dubbel te laten vaccineren. Als stok achter de deur dreigt de regering een coronapas in te voeren voor bijvoorbeeld nachtclubs, voetbalstadions en collegezalen, al is het de vraag of het parlement dat voorstel zal accepteren. Om de druk nog verder te verhogen, heeft minister voor Kabinetszaken Michael Gove vaccinatieweigeraars ‘egoïsten’ genoemd. Johnson wilde zover niet gaan en hield het erbij dat er bij anti-vaxers ‘een steekje los’ zit.

Nu het acute coronagevaar is geweken, klinkt de roep om met andere ogen naar het coronavirus te kijken. ‘We moeten ophouden met achteruitkijken naar de coronabeelden van begin dit jaar’, stelde socioloog Robert Dingwall, een voormalig regeringsadviseur, ‘want anders komen we nooit van de angst af die onze terugkeer naar het normale leven belemmert.’ Zelfs Neil Ferguson is inmiddels bevangen door optimisme en zegt blij te zijn dat zijn voorspelling niet is uitgekomen. Nu gelooft hij dat de pandemie in oktober zo goed als voorbij zal zijn.