We krijgen eens per kwartaal een boekje van de dierentuin waarop we een abonnement hebben en nu stond onlangs in dat boekje dat er een panter is overleden. Dochter en ik gaan vaak naar deze dierentuin en zij "kent" de panter uiteraard. Sinds ze het heeft gehoord van papa (hij las boekje voor, terwijl ze op schoot zat), blijft ze maar weer terug willen naar de pagina met de foto van de panter en vraagt ze steeds weer of hij dood is, hoe hij heette en hoe oud hij was- echt wel 30 a 40 keer per dag. Dit overviel me een beetje, omdat ik nog nooit over de dood met haar heb gesproken (ze is 2,8). Ik denk dat ze het via het kdv heeft ofzo. Nu slaapt ze toevallig ook al een paar dagen onrustig en vroeg ik me af of dit wellicht te maken kan hebben met het hele "dood" idee en vooral of ik hier nou nog iets mee moet. Ik heb haar uitgelegd dat dieren en mensen doodgaan als ze heel ziek of oud zijn, maar heb er verder tot nu toe niet veel over gepraat. Moet ik hier nou verder nog op terugkomen of het maar z'n beloop laten? Ik wil er ook niet nodeloos zwaar op de hand over doen, maar kennelijk maakt het idee van dood zelfs nu al wel indruk op haar.
Aan het eind van de vorige zomer ging de poes van de buren door en in het najaar overleed mijn opa. Dat was vlak voor en vlak na zijn derde verjaardag. Ongeveer dezelfde leeftijd dus. Sindsdien is hij er veel mee bezig. Ik heb het bewust niet aan leeftijd / ziek zijn gekoppeld eigenlijk. Want in de ogen van een peuter zijn wij ook allemaal 'oud'. En als je dood kunt gaan van ziek-zijn, dan zijn de waterpokken of papa met een buikgriepje ineens ook een ramp. Ik heb uitgelegd dat mensen (en dieren) dood gaan als ze klaar zijn met leven. Nu was dat in ons geval makkelijk(er). Opa was zwaar dement, dus zijn overlijden was op een bepaalde manier een zegen. Maar ook wel dubbel, want hoe leggen we dat uit als er ooit een jonger iemand overlijdt die duidelijk nog niet klaar was met leven? Maar voor nu is het een uitleg die hem in ieder geval niet bang lijkt te maken. Maar hij blijft er wel veel mee bezig. Vraagt of hij ook dood kan gaan en wij en zijn vriendje enzovoorts. Best lastig vind ik, maar dat is meer omdat ik zelf niet stil wil staan bij zijn / mijn overlijden.
Ik denk dat ze het onderwerp "interessant" vindt en zou het daarom gewoon benoemen en uitleggen. Zo kan ze ook haar vragen stellen en wordt het geen beladen onderwerp. Ik denk dat er geen standaard leeftijd is om zoiets te bespreken maar meer wanneer het toevallig aan bod komt. Mijn sv is onlangs overleden en hierbij hebben we onze dochter heel nauw bij betrokken. Hij was ziek en een keer per week was onze dochter daar. Ondanks dat ze pas 1,5 is hebben we gewoon alles benoemt wat er gebeurde en is ze ook bij de ziekenzalving/afscheid geweest. Ook blijven we opa benoemen en kijken we vaak samen naar zijn foto. We vertellen er dan bij dan opa er niet meer is en dat hij vanuit de lucht met ons meekijkt. Helaas heeft onze dochter al twee opas en een oma sterretje maar door het altijd gewoon te benoemen hopen we dat het een onderwerp is waar ze niet bang voor hoeft te zin en waarvan ze later weet dat het bij het leven hoort..
Het heeft indruk op haar gemaakt en daarom wilt ze het er denk zo vaak over hebben. Ik zou gewoon haar vragen beantwoorden en er verder geen aandacht aan schenken. Ons zoontje begon er met net 4 jaar over daarvoor ook niet een situatie gehad waarin de dood voorkwam
Onze zoon is er nu mee bezig... Een kennis van ons kwam soms met zijn zoontje even langs,en toen vroeg mijn zoon ineens waarom de mama nooit mee komt. Ik zei dat dat kindje geen mama meer heeft....misschien had ik dit nog beter niet kunnen doen denk ik achteraf. Ik legde hem uit dat de mama ziek was en de dokter haar niet meer beter kin maken en ze nu bij de sterretjes is.. Nu heeft hij het vaak over de dood,en vraagt hij aan me dat ik niet wil dat hij dood gaat. Laatst was ik ongesteld en zei tegen mijn vriend dat ik er goed ziek van was,zoonlief hoorde dat en begon te huilen en vroeg of ik ook dood ging nu... Heb er spijt van dat ik hem dit heb uitgelegd....
Mijn oma overleed toen ze anderhalf was. Die kende ze goed want we woonde in huis daar. Ook is er wel is een diertje dood gegaan en ik vertel het gewoon simpel en duidelijk. Ze vind het nu dus ook "normaal" Zagen pas een platte onthoofde eend.... O kijk mama die is dood! Ja schat die is dood En klaar.
Bedankt voor alle antwoorden. Wel goed om te horen dat zo'n fascinatie op jonge leeftijd kennelijk wel vaker voorkomt en niet per sé nadelig hoeft te zijn. @Tupp: hmm, daar had ik niet eens over nagedacht, maar je hebt eigenlijk wel een punt dat het misschien niet handig is om ziek en oud voor haar te verbinden met dood. Ik ga het er maar niet meer over hebben. @Vagans: Whahaha, een onthoofde eend, heerlijk hoe de luguberheid van de dood je kind dan nog helemaal ontgaat. Gelukkig heeft mn dochter het concept dood nog niet gelinked aan haar zelf of ons. Ik denk ook dat ik het best moeilijk zou worden met vragen over haar of onze dood (helemaal met alle zwangerschapshormonen...). Maar als ze vragen stelt, zal ik ze gewoon geduldig blijven beantwoorden.
Sinds ze ruim 2,5 is. Wij waren op vakantie en er lag een dode vogel. Mijn man zei nog heel naïef: 'Kijk, die vogel slaapt.' Zegt ze 's avonds in bed tegen mij: 'Die vogel die papa en ik zagen sliep helemaal niet, die was dood.' Sinds die tijd gewoon over gehad. Als ze vroeg wanneer wij doodgaan, nam ik altijd een heel hoog getal (86 of zo) en dan telde ik daarheen. Dat stelde haar wel weer wat gerust. Ook opmerkingen als: 'Mama, als jij doodgaat, wil jij dan de dag ervoor nog een foto nemen, dan heb ik die in elk geval' gewoon beantwoord met: 'Ja, lieverd, dat zal ik doen.' En de vragen waar zij dan heengaat als wij doodgaan en zij nog niet groot genoeg is om in een eigen huis te wonen zijn ook ruimschoots aan bod geweest. Allemaal op geantwoord. En gezegd dat je dood bent als je ophoudt met ademen.
Nadat mijn moeder overleed zo'n 3 jaar geleden. Mijn dochter is nu bijna 5 en regelmatig komt het onderwerp terug....
ehm geen idee eigenlijk. mijn zoontje heeft t er wel eens over, 'hij is dood he?' (bij trailer van een film op tv bijv.) over dood vraagt hij niet veel. hij vroeg een keer wat het was en heb m uitgelegd dat er mensen zijn die idd 'klaar' zijn met leven en dat het nou eenmaal gebeurd. vond ie schijnbaar prima antwoord want hij vraagt er verder niks meer over. op school zitten ze elkaar wel 'neer te schieten' en roepen ze ook hard 'jij bent dood!'. Vind t niet super maar kom er helaas niet onderuit (mama houdt niet zo van dat dood-schiet-spelletjes voor kleine kinderen ) Lijkt volgens mij voor hem wel normaal te zijn. ik heb geen opa's en oma's meer. (ja 1 maar die is zo zwaar dement dat je het geen leven meer kan noemen) en zoonlief weet ook dat zij dood zijn maar vraagt verder niet hoe of wat(gelukkig)
hier weet ik de leeftijd eigenlijk niet meer. Maar onze dochter is heel nuchter 'oh, maar dan kijk ik toch naar *** op de foto?' . En bij een roofvogelshow zat ik ook even met m'n mond vol tanden toen ik zag dat ze de roofvogels (redelijk zichtbaar) dode kuikentjes voerden... Tja. Dat hebben we toen ook maar uitgelegd - in de trant van 'tja, die vogels eten nu eenmaal vlees, en dat kuikentje was toch doodgegaan, dus dan kan die vogel net zo goed dat kuikentje opeten' . En onze -nog steeds- nuchtere dochter was het daar helemaal mee eens . Tot nog toe denkt ze er gelukkig niet heel diep over na - of tenminste; ze wordt nog niet verdrietig als het om 'doodgaan' draait.
Mijn dochter vroeg een poosje geleden voor het eerst of haar oma dood ging. Het verviel me wel ineens, maar ze vertelde dat 'oude' mensen doodgaan en ja soms noemen we oma ook wel eens oud. We praten hier gewoon over en ben hierin heel eerlijk. Ze komt ook regelmatig op de begraafplaats en als ze dingen wil weten geef ik haar daar antwoord op. Zij ziet de begraafplaats als een leuk uitje, om een tekening/bloemetje op het graf met opa en tante te zetten.