Hoe de dood aan 4 jarige uitleggen?

Wij hebben destijds met onze kinderen erover gehad dat je dood gaat als je klaar bent met leven. Maar dat kon toen ook wel, omdat mijn opa ook echt wel klaar was met leven. (Dement en steeds heel angstig). Bij mijn andere opa vond ik dat later al een wat lastiger verhaal. Hoj was ook wel oud, maar totdat kanker hem trof stond hij nog vol in het leven. Maar toch, voor de kinderen was dat wel een uitleg die kon. De opa van mama moet immers wel hééél oud zijn.

In die zin hebben we dus wel geluk gehad dat de verklaring 'klaar met leven' wel toepasbaar was. Ook op de oude poes van de buurvrouw, die vlak na mijn 1e opa dood ging. En dat werd ook makkelijk toegepast op dode vogeltjes: die was ook klaar met leven.

Ik heb er wel eens over nagedacht, wat als het noodlot ons toch treft en we een jonger iemand verliezen? Ik denk dat dan de uitleg wordt uitgebreid met "De meeste mensen en dieren gaan dood als ze klaar zijn met leven. Maar soms heeft iemand heel erg veel pech en gaat eerder dood."

Jongste is wel eens thuisgekomen met de link 'dood door ziekte'. Ik heb er toen wel meteen bij verteld dat dit soms inderdaad gebeurt. Maar dat er heel veel soorten ziektes zijn. En dat je van de meeste ziektes gewoon beter wordt. En dat snapte hij ook gelijk, iedereen in het gezin heeft wel eens griep gehad.

 

Ik heb het al vrij vroeg moeten uitleggen aan C.
Ze kwam thuis met een verhaal dat de moeder van een meisje op de opvang overleden was.
Maar ze vertelde het nogal luguber.

Ik heb destijds verteld dat iedereen dood gaat maar dat je nooit weet wanneer.
De ene gaat dood als die heeeel oud is en de ander als die heel ziek is en sommige mensen gaan dood door een ongeluk met bijv de auto.
Ook uitgelegd dat je van een snotneus niet dood gaat natuurlijk
En dat de moeder van M heel erg ziek was en daar door is overleden.

2 weken geleden is de vader van een jongetje uit de klas overleden en toen ik dat vertelde zei ze gelijk, Ja dat komt omdat die heel erg ziek was.
Ze begreep ook dat zijn mama en hij erg verdrietig waren omdat ze papa nu nooit meer konden knuffelen enz.

 

Dood ga je als je hart niet meer klopt/als je dood bent klopt je hart niet meer en stroomt er geen bloed meer door je lijf en je kunt niet meer ademen ed, dan kun je niet meer leven. Zo iets was hier de eerste uitleg, als ik het me goed herinner. Op vragen of wij dan ook dood gaan ed, antwoord ik meestal dat ik hoop nog lang te mogen leven, zo nodig aangevuld met dat je nooit weet wanneer je dood gaat. We hebben het ook regelmatig over wat dood gaan door ziekte inhoudt, inderdaad dat je van een snotneus niet overlijdt ed.

Helaas hier het laatste jaar meerdere overlijdens gehad, ook een van een jong persoon. Mijn kinderen zijn wel wat ouder, ze begrijpen dus wat meer, maar het blijft lastig. Verdriet mag er ook gewoon zijn.

Er is een boekje van Kikker waarin een vogel dood gaat en van Nijntje is er ook een boekje, dacht ik.

 

Wij hebben helaas al meermaals moeten vertellen dat er iemand was overleden, soms wat ouder, soms nog veel te jong, soms een dier.

Mijn partner was in eerst instantie iets te vlot met zeggen dat ons neefje heel ziek was, heb dat gelukkig meteen kunnen nuanceren, mede omdat de kinderen ook al hadden meegemaakt dat hun vader (mijn partner) met een hartinfarct naar het ZH werd gebracht. Heb er toen van gemaakt dat hij heeeel erg ziek was en dat de dokters heel hard hebben geprobeerd hem weer beter te maken en dat dat helaas niet was gelukt. En dat het bij papa wel was gelukt. En inderdaad ook aangegeven dat je niet zomaar van een beetje ziek zijn dood kunt gaan.

En houd er voor jezelf rekening mee dat de kinderen heel onverwacht kunnen reageren. Wanneer jij verwacht dat ze er veel vragen over zullen hebben, kan het best zijn dat ze opnemen als "mededeling". En op, voor jou, onverwachte momenten kunnen ze er ineens over beginnen.

Eén van de vragen hier was inderdaad ook (regelmatig) en gaan jullie dan ook dood en wanneer dan? Ik heb altijd aangegeven dat we dat niet weten, maar dat ik hoopte heel oud te mogen worden en dat ik nog heel lang bij hun te mogen zijn.

 

Het blijft lastig, mijn dochter stelt ook wel eens lastige vragen. Die is bijna 8, maar doet ze al sinds ze een jaar of 3 is.
Je wilt ze niet bang of ongerust maken. Maar zeggen dat alleen oude mensen doodgaan lijkt me ook niet handig want ook jonge mensen kunnen ziek worden of een ongeluk krijgen. Dat vertel ik dan wel, maar ook dat dat bijna nooit gebeurt en dat mensen meestal pas dood gaan als ze heel oud zijn.
Ze vroeg laatst of zij mij moest begraven als ik doodging. Ik zie haar al staan met haar schep. Heb toen uitgelegd dat daar mensen voor zijn die dat doen. Was wel een geruststelling. Maar ook gezegd dat dat nog laaaang niet de bedoeling was.

 

Lastig he. Hier ook zo'n heel gevoelig mannetje. Vorig jaar is een naaste familielid van ons verongelukt. Mijn zoontje was erbij toen de politie aan de deur kwam. Van de uitvaartondernemer hebben we boekjes gekregen met hoe ermee om te gaan. Dat heeft veel geholpen. Ook hem zien vond hij fijn. Hem aanraken, vragen stellen etc.
Die vragen die jouw kindje stelt herken ik ook; wanneer gaan wij dood, gaan baby's ook dood etc.
Na verloop van tijd gaat het natuurlijk steeds beter. Maar we beseffen wel dat er een stukje onschuld weg is, nu hij weet dat het plotseling voorbij kan zijn.

 

Wij hebben hier ook al vanaf jong veel over gepraat, en we hebben het enerzijds uitgelegd zoals het is (het hart stopt met kloppen en dan stop je met leven, echt wel specifiek ánders dan ‘net alsof iemand slaapt’) en ook specifiek gekoppeld aan de situatie (bv iemand die overleed aan kanker, hebben we uitgelegd dat hij ziek was en ook hóe ziek, dus ook echt anders dan ‘een snotneus). En anderzijds hebben we het ook open gelaten - wat denken zij dat er na de dood gebeurt? Wat er is? Wij hebben zelf verteld wat wij geloven en ook wat anderen geloven, dus grenzend aan religie maar ook bv het moderne ‘dan wordt iemand een sterretje’. Mijn oom is bv overleden en hij hield van eenden, mijn dochters hebben bedacht dat hij nu vast zelf een eend is en hebben een eend naar hem vernoemd. In het park zwaaien ze altijd naar die eend (het zal vast telkens een andere zijn hoor ) en dat vinden ze echt prettig. Mar ook weer situatie specifiek dus voor hun.

Maar dit onderwerp is ook nooit ‘afgerond’, dood hoort bij het leven en is een groots onderdeel ervan met veel emoties, waarbij je ook verschillende ervaringen op doet waardoor je er weer anders tegen aan kijkt. Daarom vind ik het heel belangrijk er vooral ook open over te praten - dus naast het ‘uitleggen zoals het is’ hebben we ook besproken hoe wij ons er bij voelen (bv dat we verdrietig zijn, en dat het soms heel goed gaat en dan ineens even weer moeilijk is). Ook dat die emoties voor iedereen heel verschillend kunnen zijn, dat het niet erg is als je niet verdrietig bent, dat dat niet móet.

Mijn man verloor op jonge leeftijd zijn moeder en dat, plus de hele rouwverwerking, is voor hem echt traumatisch geweest. Sowieso is het natuurlijk traumatisch je moeder te verliezen, maar hij heeft als kind geen enkele begeleiding ofzo gehad, ook op school is nooit besproken dat zijn moeder is overleden (zijn leerkrachten wisten er wel van), hij mocht niet mee naar de begrafenis, en al heel snel moest alles weer gewoon doorgaan zoals het was. Niet zeuren, gewoon dit doen en dat, het leven gaat door. En over haar werd járen niet meer gesproken. Daarom vindt hij het ook enorm belangrijk dat laten zien dat dood gaan erbij hoort, ook al zijn dat intense emoties en gebeurtenissen, kinderen kunnen meer een plek geven dat volwassenen soms denken - zolang ze niet worden buitengesloten. En we praten ook heel veel over zijn moeder, dat vindt mijn man zelf natuurlijk fijn, en de kinderen vinden het heel bijzonder om over hun oma te horen.

 

Mbt wat er verder gebeurt als je dood bent laten wij ze ook zo vrij mogelijk, ik benoem wel hoe verschillende mensen er tegen aan kijken, zoals Fuddey hierboven ook beschrijft, verder is het dan aan hun om er mee te doen wat ze willen, zeg maar.

Wat Hopmarjanneke hier boven beschrijft herken ik ook erg: kinderen reageren soms heel anders dan je verwacht.

 

Mijn zoontje is ook 4 en wij zijn wel gelovig dus ik vertel wel over de hemel maar ja, hoe leg je dat uit (ik ben ook niet zo van de bijbel letterlijk nemen van kaft tot kaft)? Hij heeft een zusje dat dood is en nooit gekend heeft en ook zijn opa, idem. Eerlijk gezegd heb ik er nog nooit een echt tevreden" gevoel bij gehad, bij de "uitleg". Ik heb ook vragen, twijfels, onzekerheden. Maar ik geef aan dat de dood kan gebeuren, bij jong en oud, ziek of niet, en dat 't vaak heel "jammer en verdrietig" is omdat we deze mensen moeten missen. En dat ze bij God zijn. Nog zoiets lastigs om uit te leggen...
Op den duur zal hij er wel meer van "begrijpen" als hij ouder wordt en naarmate we meer uitleggen.
Ik probeer maar zo dicht mogelijk bij de waarheid te blijven. En termen te gebruiken die hij redelijk begrijpt.

 

Vriendje van mijn zoon is ook gelovig en hij zag het laatst wel zitten om al dood te gaan. Want ze zeggen dat de hemel heel mooi is!
Wij zijn niet gelovig. Mijn zoon mag geloven of niet wat hij zelf wil, ik leg hem niks op.
Hij vraagt wel wat ik denk en ik denk, dood is dood. Ik geloof niet in God, niet in een ziel. Als je dood ben wordt je begraven of gecremeerd en dat is het.

Mijn zoon zegt altijd ‘jullie gaan toch wel eerder dood dan ik hè, want jullie zijn ouder’

Er is inderdaad een boekje van kikker over de dood.

 

Wel opmerkelijk uit alle reacties;
De 'ongelovigen/niet in God gelovenden' laten het opem wat er gebeurd na de dood
De golovigen vertellen hun kind over God

 

@Ukkie1 op Netflix en YouTube staat het filmpje van Kikker en het vogeltje. Daar wordt eenvoudig maar met juiste bewoording vertelt wat 'dood' is.
Tip: Kijk het eerst een keer zelf voordat je het je zoontje laat zien, dan weet jij al wat er komen gaat en kan je er, indien nodig, op in spelen.

 

Kan met zo weinig reacties ook toeval zijn. Aan de andere kant kan ik me wel voorstellen dat er verschil is, maar er zijn natuurlijk ook genoeg niet-gelovige mensen die één kant vertellen.

 

Ik weet niet zo goed hoe gelovig ik ben, maar mijn oma is nog niet lang geleden overleden. Ik heb tegen mijn zoon gezegt dat haar hart niet meer klopt, dat oma te ziek was voor de dokter enz. Wij stonden in het crematorium nog even bij de kist afscheid te nemen. Mijn kleuter vroeg ongelovig, "mama denk je echt dat oma in die kist is?". Ik kreeg het toen niet over mijn hart om gewoon "ja" te zeggen. Dus heb ik het vaag gehouden, dat oma's lichaam in de kist is maar dat oma daarboven is. Hij heeft zijn vraag meermaals herhaald. Het is toch wel makkelijker om als gelovige te zeggen dat oma bijvoorbeeld in de hemel is dan als ongelovige "ja oma ligt in die kist en die zien we nooit meer. Weg is weg". En heel eerlijk ik hoop dat oma ergens is. Want ik mis haar elke dag meer.

 

Allereerst sterkte.

Mijn dochter was net 4 toen de hond van mij moeder overleed? Zij is ook erg gevoelig. We hebben toen uitgelegd dat de hond ziek en oud was en dat haar hartje gestopt was. Daarna zijn veel van haar knuffels "dood" gegaan. Ze was er erg mee bezig.

Afgelopen zomer is een zeer goede vriendin van mij overleden. Zij was als een tante voor mijn dochters. Mijn dochter was op dat moment 4,5 jaar en wilde mijn vriendin ook zien en is meegeweest toen ze opgebaard lag. Mijn dochter zei toen op een gegeven moment: Mama, tante H. is niet dood, ze is gewoon u een andere wereld waar wij nog niet kunnen komen.
Ik vond dat zo'n mooie uitspraak van haar.

 

Dat vind ik ook. Ik ben niet gelovig en met dit soort dingen ben ik wel jaloers op gelovigen. Het zal toch wel een soort van rust geven als je oprecht gelooft dat je dierbare nog ergens is.

 

Mijn oudste had op een gegeven moment ook een "mooie" opmerking mede in combinatie met het geloof. In de tijd tussen overlijden en begrafenis stond ons neefje opgebaard bij zijn ouders thuis. En ik vertelde dat R* bij Jezus in de hemel was. Kreeg ik "snoeihard" terug: Nee, mama hij is nu nog bij Tante en Oom. Pas vrijdag gaat R* naar de hemel, nadat hij begraven is.
Voor haar was het moment van naar de hemel gaan, verbonden met het feit dat de persoon daadwerkelijk begraven is.

 

Mijn oma overleed afgelopen week. Wij hebben aan onze kinderen (2/5/7 jaar) uitgelegd dat ze nu in de hemel is. Wij geloven dat ook als christen. Dat geeft ons troost nu.

Dat we hier heel verdrietig zijn omdat we haar nu moeten missen, maar dat zij nu heel gelukkig is en feest viert in de hemel.