Graag reacties van mensen met ook werkelijk een ervaring hierin, heb heel veel mensen om me heen die aangaven hoe ze het zouden doen als het zover was maar ik merk dat ik daar voor mijzelf geen duidelijkheid uithaal dus probeer het even zo. De juf van mijn dochter is overleden. Ging heel snel. Ze melde zich ziek want ze voelde zich niet lekker, kreeg last van haar maag en gaf de medicijnen de schuld want ze hadden geen maagbeschermers gegeven en bleek toen kanker te hebben. Klein tijdje later was ze er niet meer. Ik heb totaal geen band met deze juf dus wilde het over laten waaien. Mijn dochter vond haar de "boze" juf en ging er vanuit dat dit weinig effect op haar zou hebben maar het heeft meer effect op haar dan ik verwachte en heb daarom besloten de begrafenis bij te wonen met haar. Ze is nog nooit naar een begrafenis geweest en aangezien ik er zo nuchter in sta vind ik dit een mooi moment om haar kennis te laten maken met de dood en het verdriet wat het geeft en hoe ze hier goed mee om kan gaan. Ik kan alle vragen beantwoorden en als ze weg wil staan we op en zijn we weg. Nu vroeg ze vandaag of we de juf ook nog konden zien, ze had het erover gehad met vriendinnetjes uit de buurt en deze zeiden dat ze de "dode" nog konden bekijken op een begrafenis. Ik heb gezegd dat dit lang niet altijd het geval is en dat ALS dit gedaan word, dit bedoeld is voor de directe familie niet voor de rest en dat ik haar daar nog te jong voor vind. Dit laat haar dus niet los, de hele dag al vragen over hoe ze eruit ziet en waarom ze dat niet mag zien en of ze er dan eng uit zou zien en wat er dan precies zo eng is, haar hele fantasie slaat op hol. Ik heb het zo nuchter mogelijk gehouden dat de juf er nog steeds zo uit ziet als dat ze haar kent en het net lijkt alsof ze slaapt maar dat het niet netjes is om te kijken als "buitenstaander". Ze blijft volhouden dat ze de juf graag nog even wilt zien als de mogelijkheid daar is. Mijn man is resoluut tegen. Was hij eigenlijk al bij de begrafenis zelf maar dit was echt not done want ik zou haar een trauma geven. Ik hoop dat ik de keuze niet krijg op de begrafenis zelf en dat er geen open kist mogelijkheid is want ik heb geen idee wat ik nu moet doen. Ik heb het lot van mijn 7 jaar oude dochter in mn handen. Of ik blijf bij mijn nee en geef haar een hoop onrust. Het risico dat ze gaat spoken en haar fantasie op hol slaat is groot gezien haar reactie nu. Of ik laat haar wel kijken met het gevolg dat ze juist rust vind of ik haar JUIST een trauma geef... Ik weet het gewoon echt niet vind dit zo lastig. Graag daarom ervaring met ouders die jonge kinderen van max 7 jaar bij een begrafenis hebben gehad en deze keuze bewust gemaakt hebben (om wel of niet te laten kijken). Een "ik zou het zo doen" is heel lief bedoeld maar ik haal daar op dit moment even geen steun uit.
Ik ben zelf toen ik zo'n 6/7 jaar was op de begrafenis van mijn oma geweest. Met deze oma hadden we amper een band maar ik weet t nog heel goed want t is wel zwaar als je zo jong bent. Ook al die huilende verdrietige mensen om je heen. Ik mocht niet in de kist kijken van mijn ouders en achteraf ben k daar wel blij mee. Het ligt er natuurlijk aan hoe gevoelig je bent maar ik had daar denk k wel een trauma van opgelopen. Kennismaken met de dood kan op een subtielere manier dan daadwerkelijk een overleden persoon zien
Wij hebben onze kinderen vrij gelaten om te kijken naar hun overleden overgrootopa en oma. Ze wilden toen graag kijken (eerst bijna 6 en 1,5 later 7,5 bijna 4 en 2) en vonden dit absoluut niet eng. Wel een beetje gek, want ze zagen er wel anders uit etc., maar ze vonden het prima. Enkele keer nog iets over gehoord ('leek wel een beetje sneeuwwitje' 'leek wel alsof ze sliep' etc.), maar was gewoon goed. Ze waren wel heel verdrietig tijdens de dienst zelf: de verdrietige mensen riepen ook verdriet op. Maar het bekijken was niets engs/geks of raars en voor hun best normaal. 'Zo ziet dus iemand eruit die dood is' was de droge uitleg van de oudste aan de middelste aflopen april. En dat was gewoon ok. Met een juf.. Goh, ik weet het niet. Sowieso weet je natuurlijk niet of het mogelijk is om te kijken, dus daar zou ik haar zeker op voorbereiden (ook al wil ze zelf graag kijken, misschien kan het dus echt niet). Maar als de mogelijkheid daar wel toe is en ze wil heel graag.. Ik denk dat ik het wel toe zou laten. Al snap ik de twijfel wel.
Wij hebben heel bewust onze dochters NIET meegenomen naar de begrafenis van schoonmoeder (hun oma) en ook niet naar de begrafenissen van hun beide neefjes. De laatste twee waren ook nog heel jong, dus dat speelde ook mee in onze beslissing (zie ook onderschrift). Onze meiden zijn nu 4 en 6, bij overlijden van schoonmoeder waren ze 2 en 4, dus dat maakt natuurlijk wel een verschil. Tip die ik jaren geleden meekreeg van mijn vader: stel je zelf (in die geval stel de vraag aan je dochter) hoe wil je je de persoon in herinnering houden... zoals ze was bij leven, of hoe ze er nu dood bij ligt. Natuurlijk is die vraag voor een zevenjarige anders als aan de 16-jarige puber die ik toen was (klasgenoot verongelukt)
Mijn neefje was 4/5 jaar toen mijn oma overleed. Hij heeft wel gekeken, en dat ging prima. Heeft nog een knuffel in de kist gedaan. Ik zou er niet teveel ' druk' op leggen. Kinderen beleven dit soort situaties zo anders dan volwassenen
Mijn schoonmoeder is van de week overleden en gisteren is ze gecremeerd. Onze kinderen van 5 en 3 zijn iedere dag bij haar gaan kijken, de jongste liet nog van alles "zien" (steentjes, speelgoed etc) aan oma, zwaaide ook steeds gedag en riep blij als we er heen gingen om te kijken: We zijn bij oma.... Gisteren werd de kist gesloten, dat heb ik samen met mijn oudste zoon van 18 gedaan, dus zonder de 2 kleintjes, dat vond ik iets te heftig voor ze. De kerk en crematie etc zijn ze allemaal bij geweest. Overigens zagen mijn kinderen oma dagelijks en hebben nu geen trauma. Ik heb juist het gevoel dat omdat ze goed afscheid konden nemen het nu goed is. Ik heb geen verdrietige kinderen hier lopen eigenlijk, ze hebben er vrede mee.
Ik weet dat het er bij flink inhakte op die leeftijd en er altijd spijt van heb gehad dat ik naar een overleden persoon heb gekeken. Als ik het over mocht doen had ik het nooit gedaan. Verder vind ik het persoonlijk een beetje vreemd dat je de begrafenis van een juf, waar jullie geen van beide wat mee hebben, wilt gebruiken om je dochter kennis te laten maken met verdriet en dood. Zeker als je ook gewoon weg wilt zodra jullie dat willen, komt wat respectloos over, dan vind ik dat je ook de gehele begrafenis bij moet wonen. Maar goed dat is niet de mening waar je om vroeg.
Toen mijn oudste 2,5 jaar was overleed mijn schoonvader andere dochter was 11 maand beide hebben ze gewoon gekeken in hun ogen niks engs aan het was gewoon opa. Toen ik 8 jaar was overleed mijn oma ik heb haar gewoon gezien geen trauma aan over gehouden( dat jaar 7 begrafenissen ) Juist omdat mijn moeder wist wat het met je doet als kind als je het niet ziet koos ze er bewust voor dat wij het wel mochten zien. Haar moeder overleed toen ze 11 was ze mocht er niet bij en heeft er echt een trauma aan over gehouden. 4 weken geleden bevallen met 22,6 weken en nog direct savonds de kinderen er bij gehad. Het was gewoon hun kleine zusje . Vooral volwassenen vonden het eng om te zien kinderen kijken met hele andere ogen. Ik had ook gezegt dat de baby er raar uit kon zien toen ze haar zagen zei mijn 5 jarige mama ze is niet helemaal niet raar Vooral de oudere generatie vind het raar als je kinderen laat kijken . Ik weet zelf niet beter dan dat het er bij hoort juist omdat ze me zelf altijd de keuze gaven of ik wou kijken.
Dit is totaal niet respectloos bedoeld, het effect op mijn dochter is groter dan ik had verwacht en zij is er zeker mee bezig. Ik heb besloten om naar de begrafenis te gaan om haar afsluiting te maken. Voor mij zag ik het als een kans om haar kennis te laten maken met de dood. Ik kan haar namelijk steunen. Als ze verdrietig is huilt ze mee, als ze met vragen zit beantwoord ik die en ja als het haar teveel is en ze wilt weg gaan we weg. Er is niemand die dat niet snapt denk ik. Ze is 7 dit is haar eerste begrafenis en als het haar teveel word mag ze van mij gewoon weg. Maar ik bedoelde het meer dat als het de begrafenis is van iemand die dichtbij stond, ik niet weg wil en ze dus verplicht moet blijven. En als ze dan met vragen zit ben ik te verdrietig om die goed te beantwoorden. Dit is nu niet het geval en ik kan haar dus heel vrij kennis laten maken met de dood. Het is dus totaal niet bedoeld zoals jij het opvat want als mijn dochter niets met die juf had, waren we niet gegaan. Ze geeft zelf aan erg verdrietig te zijn en als je 3 maanden terug nog een juf voor de klas had staan 3 dagen in de week en ineens is de juf overleden ja dat heeft een impact en dus mag ze op deze manier afscheid nemen.
Oei, moeilijk.. Aan de ene kant is de dood iets wat helaas bij het leven hoort. Maar het is natuurlijk niet de bedoeling dat ze er een trauma aan overhoudt. Ik zou bijna denken dat het beeld in haar fantasie enger is dan in werkelijkheid. Ik heb er inmiddels even een van de boekjes bij gepakt die ik van de uitvaartverzorgster had gekregen toen mijn man overleden was. Daarin staat een opvallende zin; bij kinderen is het eerst zien en dan pas geloven dat iemand dood is. Weet je, misschien is het het beste om het aan het moment over te laten. Misschien is de kist wel niet eens open. En als dat wel zo is, kun je de beslissing aan haar overlaten. Wees wel voorbereid op vragen en angsten die zullen komen. Of de kist nu open is of niet. Mijn neefje was 8 toen mijn man overleed en hij werd daarna heel bang om een van zijn ouders te verliezen. Dat leeft nu nog steeds heel erg bij hem. Voor kinderen is het heel beangstigend dat de dokters iemand niet beter hebben kunnen maken. Misschien een kleine tip voor als je dochter er naderhand nog steeds veel mee bezig is; in bijna elke stad is wel een inloophuis voor mensen die zelf kanker hebben of iemand kennen die kanker heeft of heeft gehad. Vaak is daar ook 'kindertijd'. Daar wordt op een heel mooie en speelse manier met het verwerken van dit verdriet om gegaan. Mijn neefje is nog maar 1x geweest en vindt het heel fijn om met lotgenootjes te praten. Succes met jullie beslissing en natuurlijk nog gecondoleerd. Erg triest..
onze dochter van 6 heeft alles meegemaakt met haar tante. toen ze gesedeerd was is ze geweest (toen lag ze dus echt te slapen). maar ze is ook naar t mortuarium geweest. en de hele begravenis. t zakken van de kist, t gooien van een bloem, alles. voor haar was het heel normaal en ze heeft er absoluut geen last van gehad. we hebben heel bewust haar steeds laten kiezen en voor een backup gezorgd. zo zat er bij de uitvaartsdienst een goede vriendin van mij standby om haar op te vangen en op de begraafplaats hebben we haar haar plekje laten kiezen. (bijna met haar tenen over de rand. hand in hand met haar vriendinnichtje. mijn broer huilend erachter) anyway. hier een positieve ervaring dus.
Ik zou (sorry je wilde geen 'ik zou' reacties, maar ik spreek evenals juf) rekening houden met wat klasgenootjes doen. Aangezien het een juf is zal er ook op school en in de klas over gesproken worden. Daarnaast door kinderen onderling. Als het mogelijk is zou ik er denk ik voor kiezen om met klasgenoten samen te gaan. Wel elk onder begeleiding van een eigen ouder. En vrij om weg te gaan en vrij in de keuze om de juf wel of niet te zien. Als er daarna in de klas over gesproken wordt, kunnen de kinderen ervaringen met elkaar delen.
Mijn kinderen waren 5 en ruim 2,5 toen ze mijn overleden oma zagen. Ze zagen haar niet veel, maar wilde toch gaan kijken. We hebben eerst het boekje 'dag oma Pluis' van Nijntje gelezen. Ze hebben een tekening gemaakt en die hebben we zelf gebracht. In het begin hielden ze wat afstand, maar na een paar minuten stonden ze naast haar en hebben we haar goed bekeken. Achteraf hebben ze er nooit last van gehad. Als je het eng maakt door te zeggen dat ze niet mag, gaat ze het ook eng vinden.
Eind mei is de oma van mijn man overleden en negen dagen later mijn schoonvader. De kinderen (bijna 5,5 en bijna 3) hebben we hierbij betrokken voor zover ze dat wilden. Mijn dochter had ook veel vragen en het schiep voor haar duidelijkheid om open te zijn en gewoon antwoord te geven. Ze hebben bij beide in de kist gekeken en voor mijn dochter was dat erg belangrijk. Ze nam er ook de tijd voor. Beide zijn gecremeerd, bij mijn schoonvader is ze mee geweest en heeft ze bij mijn ouders gezeten. Uitleggen wat cremeren is, is trouwens ook een lastige... Ik ben erg volgend geweest in het proces, kijken en luisteren wat mijn dochter aangaf en daar op in gaan. Open zijn en uitleggen. Het heeft hier goed gewerkt en ze vond niets eng.
Nog aanvullend hierop: de beslissing om onze dochters er nog niet mee te "confronteren", is mede ingegeven door de ervaringen met mijn bonusdochter. Zij was 8 toen haar opa (mijn schoonvader) overleed na een ziekbed, zij heeft best veel "last" gehad van de gehele situatie. Heeft opa wel gezien in de kist, was bij de begrafenis etc. Maar later begrepen we via haar moeder (en school) dat ze vooral last had van slapeloosheid, concentratieproblemen etc. Dit was eigenlijk gedurende de rest van het schooljaar (zo'n 6 maanden)
Toen mijn opa overleed plotseling in zijn slaap, zag hij er gewoon uit alsof hij sliep, helemaal niet eng, het was heel normaal om hem zo te zien. Maar toen mijn oma overleed was ze helemaal uitgeteerd, sterk vermagerd, onherkenbaar ook eigenlijk. Ik heb er veel meer last van gehad om mijn oma zo te zien, ik heb het beeld nog op mijn netvlies staan. Dus het hangt er voor mij vanaf hoe de dode erbij ligt. En bij een opa of oma weet je dat, maar bij de juf niet. Zou je dochter er iets aan hebben om ter voorbereiding een filmpje te zien van een begrafenis met een open kist? Misschien kun je iets geschikts vinden op youtube
Ik was zelf ook zeven toen ik voor het eerst bij een crematie was, indertijd heb ik niet "in de kist" gekeken. Enkele jaren geleden overigens ook niet bij de crematie van mijn oma, voel persoonlijk die behoefte niet. Mijn ouders hebben toen de keuze aan mij gelaten maar mij er wel bij verteld dat mijn "tante" (was een hele goede vriendin van mijn ouders, niet echt familie) er anders uit zou zien dan ze altijd deed en mij gevraagd of ik haar niet liever herinnerde zoals ze was of dat ik haar graag wilde zien. Dat ze er heel anders uitzag had te maken met de zware chemokuren en medicijnen die ze gehad had voor ze overleed. Ik ben blij dat ik de optie wel gehad heb en dat mij ouders er altijd open over hebben gesproken en, zoals eerder aangegeven, gaan kinderen er vaak anders mee om dan volwassenen. Soms beter, soms (helaas) ook niet. Ik denk dat open communicatie al veel verschil kan maken en misschien kan je ook praten met de ouders van klasgenootjes? Hoe kijken die ertegenaan? Het blijft natuurlijk jullie keuze maar misschien krijg je een zevenjarige nog wel zover dat als je zegt dat andere kindjes ook niet kijken dat haar wil het per se te willen zien wat afzwakt. (Zelfs al gaat dat tegen het "maar als alle andere kindjes van de brug springen..."-argument in haha).
Onze oudste zoon was bijna 4 toen vorig jaar de oma van mijn vriend overleed. Wij hebben ervoor gekozen om hem niet in de kist te laten kijken. Overigens was er op de dag van de uitvaart geen mogelijkheid om in de kist te kijken, dit kon alleen de dagen ervoor, bij het condoleren. Onze zoon is wel bij de kerkdienst en uitvaartplechtigheid geweest. Ik had hem goed voorbereid en hij wist wat er ging gebeuren en wat er van hem verwacht werd. Ik ben zelf behoorlijk geschrokken van het zien van opgebaarde mensen toen ik jonger was, omdat ik helemaal niet vind dat overleden mensen er uitzien alsof ze slapen. Mij ouders hadden dat ter voorbereiding gezegd, maar ik voelde me dus behoorlijk 'genept'.
Onze dochter was zes toen mijn opa overleed. Voor haar de eerste confrontatie met de dood. Onze dochter is erg gevoelig, maar het ging juist heel goed. Ze was vooral nieuwsgierig en haar vragen kwamen vanzelf. Ze wilde opa ook zien, maar vooral mijn man was daar wat huiverig voor, dus daar hebben wij niet voor gekozen. Uiteindelijk heeft ze bij het sluiten van de kist van een afstandje opa nog gezien en dat was prima. Maar goed, opa was negentig, oud, ziek en op. Dus aan een kind van zes heel duidelijk uit te leggen. Ik zou gewoon meegaan met het moment. Je dochter komt waarschijnlijk vanzelf met vragen. Bekijk ter plekke of jullie de juf nog mogen zien. Je kunt eventueel eerst zelf even gaan kijken. Wat ik wel vreemd vind is dat er vanuit school niks geregeld wordt. Het lijkt me een behoorlijke impact voor een klas, dus ik zou zelf iets gezamenlijks verwachten.