Canon van de opvoeding -René Diekstra

Diekstra in Nijmegen: 'Canon van de opvoeding vermindert problemen van kinderen'

Kinderen hebben minder psychische problemen en doen het beter op school als hun ouders meer kennis van opvoeden hebben. Dit stelde René Diekstra, lector Hogeschool Den Haag, 18 september 2008 in het debat ‘Opvoeden doe je zo’, dat werd georganiseerd door Spectrum, Centrum voor Maatschappelijke Ontwikkeling, en het Nijmeegse LUX-theater.In opdracht van de gemeente Den Haag heeft Diekstra een canon ontwikkeld met relevante, wetenschappelijk onderbouwde informatie over opvoeden. De canon wordt op 2 oktober 2008 in Den Haag gepresenteerd. Ouders kunnen de canon vanaf dan op een website raadplegen en toetsen hoe het staat met hun kennis over opvoeden.
Volgens het Verdrag van de Rechten van het Kind, zo stelt Diekstra, hebben kinderen recht op deskundige opvoeders. In Nederland is wel veel opgroei- en opvoedinformatie beschikbaar, maar meestal is het onduidelijk wat de kwaliteit van die informatie is. Met de canon wil Diekstra een aanzet geven tot het beschikbaar maken van betrouwbare informatie.

Kinderen hebben recht op deskundige opvoeders
Voor het samenstellen van de opvoedcanon deed Diekstra onderzoek onder meer dan 1000 Haagse opvoeders. Hieruit blijkt dat ouders positief staan tegenover meer informatie om hun vaardigheden te verbeteren. De meeste ouders zoeken hun informatie het liefst via internet, omdat dat heel laagdrempelig is. Diekstra stelde dat we vaak onderschatten wat ouders met die informatie kunnen doen.
Voor de canon zijn 58 thema’s beschreven met opgroei- en opvoedinformatie, die gebaseerd is op robuust wetenschappelijk onderzoek. Diekstra legde de ouders in zijn onderzoek vragen voor over onderwerpen als: Op welke leeftijd zijn de menselijk hersenen volgroeid? Op welke leeftijd kan een baby of klein kind de stemming van ouders aanvoelen en hierdoor worden beïnvloed? Wat moet je doen als een baby van twee maanden flink ligt te huilen: negeren of troosten?’. Veel vaders en moeders bleken niet te beschikken over de juiste kennis hierover. Bij de vraag over de huilende baby was er een groot verschil tussen wat mannen en vrouwen hebben geantwoord. En dat terwijl het antwoord helder is: zo’n klein kind moet je troosten. Op de site die begin oktober wordt gepresenteerd kunnen de ouders hun inzichten over opgroeien en opvoeden toetsen.
Die deskundigheid staat niet gelijk met een hoge opleiding. Ook laag opgeleide ouders hebben baat bij opvoedkundige kennis. Als voorbeeld noemde Diekstra dat kinderen er baat bij hebben wanneer zij worden gestimuleerd in hun eigen woorden te vertellen over wat ze op school hebben geleerd. De kennis wordt dan beter gestructureerd en geïnternaliseerd. De schoolkennis beklijft beter wanneer kinderen na schooltijd wordt gevraagd: ‘Wat heb je vandaag geleerd op school’.
Opvoedingsbelofte
Diekstra merkte in zijn inleiding terzijde op dat hij voor de gemeente den Haag ook een visie had geschreven voor de Centra voor Jeugd en Gezin. Daarin stelt hij voor dat ouders na de geboorte bij de aangifte van het kind een opvoedingsbelofte afleggen. De ouders en gemeente – it takes a village to raise a child - beloven spreken zich expliciet uit om zich in te zetten voor een goede opvoeding. De opvoedingsbelofte is een initiatief van Hans Van Crombrugge (H. Van Crombrugge, E. Lombaert (red.), 'Gezin en opvoeding. Weldadig en gewelddadig'. Antwerpen/Apeldoorn: Garant, 2005).
De deelnemende wethouders aan het debat omarmden dit voorstel niet direct. Alleen wethouder Scholten van Nijmegen vond het een goede zaak om de aangifte van een kind een meer ritueel gebeuren te maken; zoals nu ook gewoon is geworden bij het ceremonieel van de inburgering. De aangifte van en kind is nu nog een kaal gebeuren bij een loket.
Kundigheid opvoeders is taak van de overheid
De maatschappij, de overheid heeft de plicht ouders te stimuleren, te prikkelen tot meer kennis over opvoeden. Dit staat overigens ook beschreven in de Rechten van het Kind (art. 29), waartoe de Nederlandse overheid zich heeft verplicht.
Opvoeden houdt volgens Diekstra in: zorgen dat kinderen opgroeien tot goede burgers. Burgerschap wordt gevormd door opvoeding, onderwijs en vorming. Kenmerken van goed burgerschap zijn zelfredzaamheid, zelfbeheersing, sociale betrokkenheid en ontwikkeling van het eigen talent. Daarvoor heb je deskundige opvoeders nodig. Thuis en op school. Overheid en instellingen moeten zich expliciet de vraag stellen hoe de toekomst van de samenleving zien. Tot wat voor burgers willen we onze kinderen opvoeden? We moeten ons afvragen wat de basale kennis is en vaardigheden zijn die opvoeders in huis moet hebben om kinderen op te laten groeien tot goede burgers? Wat moeten ouders weten en begrijpen van de ontwikkeling van hun kinderen om een goede opvoeding te bieden? Diekstra verwees naar recent Amerikaans onderzoek van Heather Paradis (University of Rochester, 2008), waaruit naar voren komt dat ongeveer een derde deel van de ouders onvoldoende basale kennis heeft van de kindontwikkeling en opvoeden.
Diekstra onderscheidt drie kennis gebieden cognitief-schoolse kennis (IQ,) emotionele kennis (EQ), en morele kennis (MQ). Cognitieve kennis is niet genoeg; voor goed burgerschap is ook emotionele en morele kennis vereist.

Kinderen zijn het kapitaal van de toekomst. De vraag is hoe hoog we als samenleving de lat willen leggen voor het opvoeden tot goede burgers (het Griekse woord ‘canon’ betekent ‘regel’, ‘lat’). Meer kennis over opvoeden leidt tot een betere ontwikkeling van kinderen. Kinderen hebben minder psychische problemen en doen het beter op school als hun ouders meer kennis van opvoeden hebben . De opvoedcanon draagt bij aan de waarschijnlijkheid dat de opvoedingsvaardigheden van ouders toenemen. Volgens Diekstra kan er aan de deskundigheid van ´derde opvoeders´, als leidsters en leerkrachten, expliciete eisen worden gesteld. Opgroei- en opvoedinformatie moeten voor hen verplichte vakken zijn. Diekstra heeft op Pabo’s onderzoek gedaan naar de inhoud van modules opvoedkunde. Volgens hem was het resultaat ver beneden de maat. (Dit werd overigens door een van de aanwezigen in de zaal bestreden).
Diekstra wees verder ook op een preventieargument om alle opvoeders beter toe te rusten met opgroei- en opvoedinformatie. Wanneer het gemiddeld niveau van opgroei- en opvoedinformatie van de ouders en andere opvoeders stijgt, is het volgens Diekstra waarschijnlijk dat er ook minder uitvallers zijn wat betreft psychische problemen, schooluitval, criminaliteit. ‘De omvang van de deviante groep is een functie van het populatiegemiddelde’. (Wet van Rose).
Vragen
Na de inleiding van Diekstra reageerden enkele aanwezigen:
• Er wordt onvoldoende onderzocht waar ouders behoefte aan hebben; willen ouders wel meer bestookt worden met meer informatie?
• Hoe zouden kwaliteitscriteria voor opgroei- en opvoedinformatie ontwikkeld kunnen worden? Er is wel een databank voor interventies, maar niet voor degelijke opgroei- en opvoedinformatie.
• Hebben de ouders voldoende aan kennis; hebben veel ouders ook niet behoefte aan verdere persoonlijke begeleiding?
• Er is al veel informatie beschikbaar; bv. bij Ouders Online, waar ouders ook elkaar veel tips geven. Deze informatie bereikt veel ouders, zo gaf Justine Pardoen van Ouders Online aan.
• Ook uit een Spectrum-onderzoek is gebleken dat 70 procent van de ouders informatie het liefst zoekt via internet. Maar daar komt bij dat een aanzienlijk deel van de ouders ook graag iets zou willen vinden in hun eigen buurt of wijk.
• Waarom wachten met informatie tot er kinderen zijn. Er kan al veel eerder voorlichting gegeven: aan aanstaande ouders over wat het betekent kinderen te krijgen, en aan jong volwassenen op school, bv. over relatievorming .
Deskundheidsbevordering voor ouders verplicht stellen?
De discussieleider van de bijeenkomst nam vooral veel tijd voor de vraag of de opgroei- en opvoedinformatie en in het algemeen voor ouders verplicht zou moeten worden gesteld. Terwijl Diekstra vooral betoogde een proces van kennisverrijking op gang te brengen. Ouders moeten geprikkeld worden om zich te verdiepen in de opvoeding. Ouders moeten het als een morele plicht gaan zien; professionals kan je verplichten tot een bepaald kennisniveau.
In het debat na de inleiding van Diekstra kregen de Gelderse wethouders Loes van der Meijs (Doetinchem), Erick Loermans (Wijchen) en Lenie Scholten (Nijmegen) de vraag voorgelegd of opvoedingsondersteuning moest worden verplicht, bv. voor alle aanstaande ouders. Alleen wethouder Loermans uit Wijchen ziet wel wat in het verplichtende karakter van opvoedondersteuning. Wethouder van der Meijs geeft aan ze in Doetinchem al veel laagdrempelige opvoedingsondersteuning aanbieden. Wethouder Scholten stelt: ‘Meer kennis leidt niet automatisch tot ander gedrag. Veel ouders weten heus wel dat het feit dat zij ruzie hebben een slechte invloed heeft op hun kind. Maar ze veranderen hun gedrag niet, of kunnen het niet veranderen. Dat is te makkelijk gedacht.’

De wethouders vinden dat ze eigenlijk al veel aan opvoedingsondersteuning doen. Zo is er in Nijmegen het project Kijk op Kleintjes, waar gezinnen actief worden gevolgd, in Wijchen is er een opvoedwinkel en in Doetinchem is het jeugdbeleid sterk gericht op preventie. Diekstra wil echter nog meer zien, want met een opvoedwinkel bereik je bijvoorbeeld lang niet elk ouder. Er kan meer gebeuren: kinderen zijn het kapitaal van de toekomst.

Bron: www. Lux-nijmegen.nl, http://www.spectrum-gelderland.nl/ en NJi-nieuwsredactie


Wanneer je zelf de canon in wilt vullen om te zien of jouw ideeën over goed ouderschap aansluiten bij hetgeen uit wetenschappelijk onderzoek naar voren komt als zijnde 'juist', dan kun je dit doen op de site:

http://www.opvoedingscanon.nl/

Erg de moeite waard vind ik.

 

Was inderdaad nogal een affaire, Minke.
Desalniettemin lijkt dit me wel een gedegen, solide onderzoek te zijn.
Op de site kun je het gehele onderzoeksverslag doorlezen.

En ook ik ben van mening dat dit soort sites zeker bijdragen aan kennisvermeerdering, Manuela.