Muggen, zo voorkom je een plaag en andere tips

Zo voorkom je een muggenplaag om je huis

In de maanden mei en april was het ruim 3 graden warmer dan normaal gesproken het geval is. Door dat warme voorjaar zijn muggen dit jaar eerder actief dan in minder warme jaren. Muggen zorgen bij veel mensen voor verstoring van de nachtrust. Wat kunnen we tegen de muggenoverlast doen? En betekent de klimaatverandering dat we in de toekomst meer last van deze insecten gaan krijgen?

De eerste generatie huissteekmuggen van het jaar leefde dit jaar al eind mei, terwijl dat normaal gesproken pas in de tweede helft van juni is, met een piek in juli en augustus. Die piek beleven we nu dus een maand eerder en als het weer voor de muggen meezit, bestaat de kans dat we dit jaar met één of twee extra generaties muggen te maken krijgen.

"Bij normale temperaturen hebben muggen 5,5 generaties per jaar", vertelt Arnold van Vliet, bioloog van de Wageningen Universiteit en Researchcentrum (WUR) en medeoprichter van Muggenradar.nl, waar mensen zelf de mate van muggenoverlast kunnen melden. "Vroeger hadden we gemiddeld maar 4,5 generaties per jaar. Door de gestegen temperaturen in ons land hebben muggen langer de tijd om zich voort te planten."

Door de hoge lentetemperaturen zijn muggen dit jaar een maand eerder dan normaal uit hun winterrust gekomen. Maar of er deze zomer inderdaad extra veel muggen komen, hangt ten eerste van de temperatuur af. "Als het warmer is, groeien muggeneitjes sneller uit tot volwassen muggen."

Kunstmatige broedplaatsen
Daarnaast speelt vooral ook de hoeveelheid neerslag volgens de bioloog een belangrijke rol. "Een mug legt haar eitjes het liefst in stilstaand water. Als er neerslag is gevallen, komt er water in plantenbakken, emmers en regentonnen. Dat zijn ideale broedplaatsen. We creëren dus zelf onze eigen muggenoverlast."

In die 'kunstmatige broedplaatsen' zijn geen natuurlijke vijanden van de muggen aanwezig. "In een liter water kunnen honderden larven leven", zegt Van Vliet. "Als het lang niet regent, dan drogen die plasjes water op en heeft de mug geen succes. Om geen last van muggen te hebben, is droogte voor ons dus goed nieuws."

Net als Van Vliet geeft ook medisch entomoloog en muggenspecialist Bart Knols aan dat we de grote hoeveelheid muggen voornamelijk zelf in stand houden door emmers, regentonnen of autobanden waar water in staat niet leeg te gooien en op te ruimen. "Daarnaast hebben veel huizen slecht afwaterende dakgoten. Vaak zit die recht boven het slaapkamerraam. De bron van het probleem is vaak nooit ver weg, maximaal 150 tot 200 meter rondom het huis."

Volgens Knols betekent dat niet dat een vijver in de tuin een probleem vormt. "Daar zit doorgaans rijk leven in. Vissen, amfibieën en libellenlarven eten muggenlarven. Daardoor worden de larven opgegeten voor ze volwassen zijn."

Tips om overlast muggen te voorkomen

• Leeg emmers, gieters, plantenbakken en andere plekken waar water in kan blijven staan na een regenbui.
• Zorg voor een goede waterafvoer van de dakgoot en dek een regenton af.
• Plaats horren voor ramen en deuren.
• Slaap onder een klamboe.
• Smeer een middel waar DEET inzit om te voorkomen dat muggen je bijten.

Geur
Als muggeneitjes zich toch tot volwassen insecten hebben kunnen ontwikkelen, gaan de vrouwtjes op zoek naar dieren of mensen waarvan ze bloed kunnen drinken. Als ze dat gedaan hebben, zijn ze in staat om eitjes te leggen, soms tot wel meer dan honderd per keer. Hun 'slachtoffers' ruiken ze vanaf 100 meter afstand, weet Willem Takken, hoogleraar medische entomologie aan de WUR. "Ze ruiken mensen op minstens 100 meter afstand. De geur van mensen trekt muggen aan."

Juist die geur is ook de reden dat de ene persoon wel last van muggen heeft en de ander niet. "Ieder mens heeft zijn eigen geurprofiel. Dat heeft te maken met de samenstelling van de bacterieflora op de huid", legt Knols uit. "Die bacteriën zorgen ervoor dat er meer dan driehonderd stoffen vrijkomen en de combinatie daarvan is voor een mug aantrekkelijk of juist afstotend. Dat heeft overigens niets te maken met dat je stinkt of dat die geur af te wassen is."

Horren
Volgens Knols is het raadzaam om horren voor de ramen te plaatsen. "Het werkt voor langere duur en het is bovendien een duurzame en niet-chemische manier om contact met de mens te voorkomen." Ook een klamboe boven het bed is een goed middel om geen last te hebben van muggen, zegt Knols. "Dan wordt het gezoem ineens fijn om te horen, want je ligt lekker in je kooitje en je voelt je helemaal happy bij het idee dat muggen niet bij je kunnen komen."

Het laatste dat je volgens Knols kunt doen om je tegen muggen te beschermen, is een middel smeren waar DEET, picaridine of citriodiol (uit eucalyptusolie) in zit. "Vaak grijpen mensen als eerst naar deze middelen, maar het is alleen nodig in de paar uur dat je in de avond nog buiten zit. Muggen worden doorgaans pas in de avond actief en DEET is dan een goed middel om je te beschermen tijdens een barbecue of iets dergelijks. Belangrijk is dan wel dat je alle onbedekte lichaamsdelen insmeert."

Middeltjes
Knols trekt fel van leer tegen allerlei andere middeltjes die bescherming tegen muggen zouden bieden. "Het eten van knoflook, het gebruik van citronellakaarsen of ultrasoon geluid; het werkt allemaal niet. Net zo min als muggenwerende polsbandjes. Die zijn nu zeer populair, maar het is gewoon kul. Daarnaast is het ethisch gezien ook dubieus om die te verkopen. Als je die in Nederland draagt en ze werken niet, dan is dat niet zo erg. Maar gebeurt dat in andere landen, dan kun je een dodelijke ziekte oplopen en is het een heel ander verhaal."

Ook is het volgens de entomoloog van de Radboud Universiteit niet waar dat muggen op licht afkomen. "Mensen denken altijd muggen rondom lichtbronnen te zien vliegen, maar dat zijn geen muggen. Dat zijn allerlei andere kleine insecten. Muggen komen voornamelijk af op lichaamsgeuren en uitgeademde koolstofdioxide."

Een ventilator zou wel kunnen werken om muggen te weren, want muggen houden niet van windstromen. "Die proberen ze te ontwijken, maar toch zou ik niet adviseren om een ventilator neer te zetten. Dan geef ik toch de voorkeur aan een klamboe. Dan weet je zeker dat je niet door een mug gebeten kan worden", aldus Knols.

Een muggenbeet (ze steken niet, maar bijten) levert hinder op doordat ons immuunsysteem reageert op de antistollingsstoffen die in het speeksel van de mug zitten en jeuk veroorzaken. Hoe vaker iemand door dezelfde soort mug gebeten is, des te minder hevig zal de jeuk zijn. "Dat komt doordat het immuunsysteem het speeksel van de mug herkent", legt Knols uit. "Daardoor zie je dat kinderen vaak meer last hebben van een muggenbeet dan een volwassene. Als je heel vaak door dezelfde muggensoort gebeten bent, kan het zelfs zo zijn dat je helemaal geen muggenbult meer krijgt."

Tropische ziekten
In Nederland is zo'n muggenbult op dit moment het enige dat je overhoudt aan een beet van het insect. Vroeger was dat anders, toen malaria nog een veelvoorkomende ziekte was in Nederland. Maar in 1959 werd malaria in Nederland voor het laatst overgedragen op een mens. Takken "durft er zijn hand voor in het vuur te steken" dat malaria nooit meer terugkomt in Nederland. Daarvoor ligt volgens hem de gemiddelde jaartemperatuur te laag.

Maar andere door muggen overgebrachte tropische ziektes kunnen volgens hem over enkele tientallen jaren wel in Nederland worden opgelopen. "Dat is wel de verwachting, ja", zegt Takken. "Het westnijlvirus circuleert al rond in Zuid-Europa. De voorspelling is dat de gemiddelde temperatuur tot 2050 1,5 graad en misschien wel 2 graden gaat stijgen. Het is nu nog te koud om met dit soort ziektes geconfronteerd te worden, maar de muggen die die ziektes overbrengen zijn er al wel. Met de temperatuurstijging van de komende tientallen jaren gaan we misschien wel de kritieke drempel over om die ziektes hier ook te krijgen."

Tijgermug
Ook Knols ziet het probleem van de komst van bijvoorbeeld de tijgermug en de Aziatische bosmug, mogelijke verspreiders van tropische ziekten, naar Nederland. De Aziatische bosmug heeft zich definitief in Lelystad gevestigd en is volgens Knols ook al in Zeewolde aangetroffen. De tijgermug wordt inmiddels jaarlijks in Nederland gesignaleerd, doordat hij meelift op autobanden en lucky bamboo dat in Nederland wordt geïmporteerd, maar heeft zich nog niet definitief in ons land gevestigd.

"Maar in 1990 werd hij voor het eerst gevonden in Genoa en nu, 28 jaar later, zit het hele mediterrane gebied er vol mee. Ook zijn er populaties aangetroffen in Parijs en Karlsruhe, dat op 300 kilometer van de Nederlandse grens ligt", schetst Knols. "We monitoren nauwkeurig, ook in Nederland, maar we doen niks om het probleem terug te duwen. We staan erbij en kijken ernaar. Dat betekent wellicht dat de tijgermug zich hier definitief zal gaan vestigen."
https://www.nu.nl/weekend/5320100/zo-voorkom-muggenplaag-huis-.html

 

Misschien vinden muggen de geur van hond niet prettig?