Peuter en het begrip "dood"

Mijn zoontje heeft toen hij drie was zijn omi verloren (moeder van oma). Hebben hem heel goed uitgelegd dat omi nu in de sterrenhemel is en dat hij haar niet meer zal zien. Ze slaapt bij de sterren en niet meer bij bij de mensen. Hij nam het heel goed op, soms kijkt hij naar de wolken en zegt dan dat omi daar is. Daarna is de hond van zijn tante overleden en toen zei hij zelf dat de hond nu ook bij de sterren hemel is en samen is met omi. Kids begrijpen meer dan we denken. Soms zegt hij weleens t woord dood, in een zin of hij vraagt iets erover, maar dan leg ik em uit dat ie dat niet zomaar kan zeggen en dat als je dood bent er ook niet meer bent. Hij begrijpt het dan heel goed.

 

Mijn dochter is zowel haar opa als oma al verloren. Ik ben heel feitelijk geweest. Als je dood bent, word je wit en koud (tja ze heeft gekeken en gevoeld dus moest haar voorbereiden) en dan kun je niet meer praten, lachen, spelen, kroelen etc. En je lichaam wordt begraven of gecremeerd. Je kunt niet meer bij diegene zijn maar nog wel heel veel aan diegene denken.

Ik heb niks gezegd over wolken of sterretjes oid. Want mijn dochter was bij de begrafenis en dan is het wel erg tegenstrijdig als ik zeg dat oma naar de wolken gaat en vervolgens gaat de kist onder de grond. Mijn dochter kennende zou ze daar vragen over gaan stellen 😁

 

Mijn dochter had de leeuwenkoning bij haar opa en oma thuis blijkbaar gekeken en nu denkt ze dat dood betekent dat je slaapt en niet meer wakker wordt. Omdat de vader van Simba dood gaat.
En ik vind dit eigenlijk ook wel prima voor nu. Nu ziet ze dood niet als iets heel ergs.

 

Deze aanpak werkt hier ook altijd het beste. Feiten vertellen op het begripsniveau van het kind. Geen wollige verhalen, maar de feitelijke waarheid.
Het persoon wordt niet meer wakker, hart stopt met kloppen, lichaam wordt wit en koud, en ze worden begraven of gecremeerd.

 

Wij houden het zo simpel mogelijk.
Als een dier doodgaat, dan kan je die opeten, want daar voelt hij toch niets meer van.
Als een mens doodgaat dan zijn we verdrietig mdat we diegene niet meer kunnen zien en mee kunnen praten of spelen.

Ik zou nooooit zeggen dat dood zoiets is als slapen, want dan zou mijn dochter meteen nooit meer durfen te slapen denk ik.

Dood is dood. Het is jammer als er iets of iemand doodgaat, maar het hoort wel bij het leven en ook bij het leven van een kind.

 

Onze kat is vorig jaar dood gegaan.
Ze heeft het er al een jaar over en gaat sindsdien ook zelf op de grond liggen en roept: ik ben dood!
Ook wil ze regelmatig even naar zijn foto kijken en benoemt dan dat ze het jammer vindt dat hij dood is. Er komt dan een heel verhaal over dat hij niet meer bij ons is en bij opa en oma in de tuin ligt begraven.
Vervolgens vraagt ze altijd of we hem kunnen opgraven.
Ahum..

Ik heb het heel basic gehouden. Ze heeft hem ziek gezien dus ik heb gezegd dat hij heel erg ziek was en niet meer beter kon worden.
Daarna gezegd dat hij dood is en we hem een mooi plekje gingen geven.
Ze had een waterval aan vragen en ik heb alleen beantwoord waar ze om vroeg/vraagt nooit meer.

 

Heb een keer een verhaal gehoord van een kindje dat 's avonds niet meer durfde te slapen omdat haar ouders gezegd hadden dat oma nu slaapt en niet meer wakker wordt.

Ik heb van dat verhaaltje wel geleerd dat ik het niet ga benoemen als 'Oma slaapt en wordt niet meer wakker'.

 

Mijn zoontje was ook bij de begrafenis en toch verteld over de sterren. Vond t niet tegenstrijdig, overal hoor je weleens over de hemel oid. Hij pakte t heel goed op en keek er niet raar van op dat omi de grond inging. Mijn dochter heeft tzelfde meegemaakt rond haar vierde....oma ging toen dood en ook haar gewoon verteld over sterren en de hemel. Ook bij de begrafenis geweest en ze vond t niet raar. Wanneer je dood gaat, ga je naar de hemel/ sterren. Kinderen begrijpen heel veel en kijken vaak juist nergens van op.

 

Wij hebben t hier nooit over de hemel ofzo. Als je dood bent dan ga je onder de grond. Maar je kunt nog wel veel aan diegene denken en van diegene houden. Soms kun je zelfs doen alsof diegene er nog is, zoals spelen dat je op visite gaat bij opa en oma. Maar opa en oma zijn geen sterretjes geworden, ze zijn dood en begraven en komen niet echt meer terug.
Dat is wat ik denk waar mijn dochter het meest aan heeft. Natuurlijk accepteren ze veel maar ik wilde haar vertellen hoe het feitelijk is. Als zij zelf met het verhaal over hemel of sterretjes of vlindertjes oid komt dan zal ik het niet ontkennen maar ook niet bevestigen. Maar zal er zelf niet over beginnen.

 

Hier het zelfde. Onze kat komt wel eens thuis met een muisje, dood natuurlijk. Daar zijn de vragen mee begonnen.

'Kan die dan nog vliegen?'
"Nee, die is dood en dan kan die niet meer vliegen"
'Oh, dus dood is dood mama?'
"Uh.. ja schat" 😂

Gisteren zei die ineens: ik ga ook ooit dood he? D
Heb uitgelegd dat hij ooit, als hij heel groot en oud is dan wel dood zal gaan, maar dat het nog heel lang duurt . Verder ga ik er ook niet te diep op in.

 

Ik denk dat het erg afhankelijk is van hoe je zelf erin staat.

Wij leren de kinderen dat sterren die je s avonds ziet andere planeten en sterren zijn, dat wij ook op zo'n planeet wonen en dat de zon een grote vuurbal is dat licht en warmte geeft. Mensen kunnen met een raket naar die ruimte vliegen. Gewoon de feiten, ik heb hier ook een schaalmodel van de zonnestelsel en die gebruiken we voor dit verhaal.

Het zou dan heel tegenstrijdig zijn om te vertellen dat doden dus ook met een raket naar de ruimte vliegen om op de sterren te zitten? Waar moet je die plaatsen in de zonnestelsel of daarbuiten?
En de religieuze hemel bevindt zich ook niet in de ruimte tussen de sterren en planeten. ..

Dus ja, voor veel kinderen zou zo'n verhaal alleen een hoop vragen oproepen waar geen antwoord op gegeven kan worden. .

 

Onze kinderen zijn helaas ook al geconfronteerd met de dood, maar ook met feit dat je niet per sé oud hoeft te zijn om dood te gaan (broertje in zwangerschap, twee neefjes verloren en kort na het eerste neefje mn schoonmoeder, hun oma) wij hebben hen inderdaad ook vrij feitelijk uitgelegd wat er gebeurd (hart stopt, kan niet meer spelen, ademhalen etc en dat je wordt begraven, althans in onze "gevallen") en dat de doden in de hemel zijn bij de Here Jezus.

Voor onze oudste is het dus wel zo dat je eerst begraven moet zijn, alvorens je naar de hemel kunt we gaan zeer regelmatig naar de grafjes van onze neefjes en iets minder vaak naar het graf van schoonouders, maar ze weten hoe het er uit ziet op een begraafplaats

 

Hier helaas zeer kort geleden (dag na onze bruiloft) plotseling onze schoenbroer van net 30 jaar verloren.
We hebben van monuta een boekje gekregen daar hebben we samen in gelezen, We hebben een ballon opgelaten samen en verteld dat ome .... nu sterretje is geworden en we niet meer met hem kunnen spelen. Ze is ook meegeweest 'kijken' kinderen gaan er vaak heel luchtig mee om daar kunnen wij jaloers op zijn vertelde de vrouw van monuta. We vertellen geen dingen zoals "hij slaapt heel lang" want dan kan problemen geven.
Ze wil ook steeds naar hun huis maar dat kan even niet.
Als we vragen waar ome... is dan wijst ze naar boven en zegt ze 'dag dag' en handkus. Op haar kamer staat prentje met zijn fotodan wijst ze naar de foto en dan naar haar oogjes dan bedoeld ze ik kan alleen kijken niet spelen.

 

Ja lastig altijd.. Ik probeer zoveel mogelijk vragen door henzelf te laten beantwoorden. Maar toen laatst het konijn van opa en oma doodging moesten we ook aan de bak..... Ook al zijn we het hier niet helemaal mee eens en geloven wij niet, hebben we toch verteld over een sterretje. Ook hebben we wel deels feitelijk uitgelegd dat je hart stopt en niet meer ademt enz. Maar ook het werkelijke heelal en zonnestelsel hebben we al eens uitgelegd.
We zijn dus ook niet zeker van onze zaak dat we over een sterretje begonnen zijn. Maar voorlopig houden we het daarop en komen er ook geen gekke vragen hoe dat dan met het zonnestelsel en sterretjes zit.

 

Onze kindjes waren 4,5 en 2,5 toen hun oud oma overleed. We zijn met ze naar het sterf bed geweest, ze hebben lekker gespeeld en toen gezwaaid, oma's hand vast gehouden en toen hebben we verteld dat de oude oma heel oud was, heel ziek, niet meer beter kon worden en dan ging ze dood. Dan leefde ze niet meer. Als we het boek van nijntje lezen, lees ik altijd "Ze had haar ogen dicht en leefde niet meer" en niet "het lijkt alsof ze slaapt". Dat vermijd ik echt, kindjes die niet graag alleen slapen enz.

We gaan ook als we een dood muisje, molletje ofzo zien, kijken "Kijk, hij leeft niet meer, kapot, batterijtje leeg, ademt niet meer, hartje klopt niet meer, dood" Hier is er geen paniek bij geweest. Mn zoon heeft wel heel duidelijk benoemd "Nou, nu ben ik verdrietig omdat de oude oma dood is" Gelukkig ging het hier heel natuurlijk...

 

Hier ook een 3-jarige, en ze is juist veel bezig met dood (ondanks dat er eigenlijk niemand dichtbij is overleden ofzo). Ze heeft regelmatig een verhaal over "vroeger toen ik een keertje dood was", of als ze met andere kinderen speelt "Jaaa, dan was jij de mama, en dan was ik het kind en dan was ik dood!"

Ik weet niet goed waar die interesse vandaan komt. Laatst had de kat een duif gevangen, en die lag dus in de tuin dood te gaan. Waar mijn oudste binnen zit te snikken (want --> zielig), zit zij er naast te kijken...

Wij houden het op wat wij vanuit ons geloof geloven (naar de hemel, je lichaam doet het niet meer), niet al te veel aandacht er aan. Met vlees hetzelfde, ja dat zijn dode dieren, die eten wij op. Tot nu toe geen vegetarische neigingen!

 

Je zou kunnen uitleggen: We zijn allemaal gemaakt van sterrenstof en na de dood worden we gewoon weer opgenomen in de kosmische kringloop

 

Dat kan, maar aangezien ik daar geen snars van geloof zou het niet echt geloofwaardig overkomen ☺, ik zie de vergane botten al omhoog vliegen langs ons heen (Sorry, ben nogal visueel ingesteld)

 

Wij hebben eigenlijk nooit extra uitleg gegeven behalve dan gewoon de keiharde feiten en daarbij datgene wat wij persoonlijk geloven. Toen ze 2,5 a 3 jaar oud was begon ze er vragen over te stellen en langzamerhand kwamen er steeds meer vragen en dus meer details bij.

Het begon met 'dood is niet meer levend en dus kun je niet meer spelen of praten zoals jij en ik' en eindigde met 'hier op aarde wonen we allemaal in een lichaam wat we niet meer nodig hebben als we dood gaan. Dan blijft het lichaam achter en dat wordt door ons begraven of gecremeerd. De mens die in het lichaam woonde gaat naar de Hemel'

Zelf vond ik het in het begin nog het meest lastigst om geen dingen te zeggen die nog meer vragen gingen oproepen. Ik wilde bijvoorbeeld niet zeggen dat het is als slapen gaan en nooit meer wakker worden omdat ik hier niet angstig wilde maken voor het slapen gaan. Ik wilde het ook niet koppelen aan ouderdom want niet alleen oudere mensen gaan dood. Uiteindelijk was de truc gewoon om eerlijk antwoord te geven op haar vragen en het dan daar ook bij te laten. Op die manier wisten we zeker dat we niet aan haar belevingswereld voorbij gingen en teveel informatie voor dat kleine koppie gaven.

Nu met haar zus is het veel makkelijker grote zus legt graag uit hoe alles werkt en kleine zus vindt alles wat grote zus uitlegt interessant