Ons peutermeisje wordt deze winter 2,5 jaar oud. Sinds het begin van de zomer is ze snel bang: voor haar vreemde geluiden, zeker als die plotseling opkomen, maar ook krakende geluidjes van de buren (oude huizen, dus bijv. stekker in stopcontact, traplopen). Ze rent dan snel naar een van ons, in paniek, en zegt dat ze iets hoort. We vertellen dan wat voor geluid het is, zodat ze het kan leren plaatsen. Daarnaast is ze extreem aanhankelijk. In de zin van dat ze het liefst zoveel mogelijk bij je op schoot zit of je hand vasthoudt. Ze was altijd al wel knuffelig en dat is natuurlijk prima! Maar nu lijkt het alsof ze voortdurend geruststelling en veiligheid nodig heeft en ergens bang voor is. Ze speelt sinds deze periode ook niet graag alleen als we thuis zijn, dus dan spelen we samen wat. Als we dan weglopen omdat we iets moeten doen (dat zeggen we dan ook even) is ze verdrietig en gefrustreerd. En tot slot wil ze niet meer in haar eigen bed slapen, dus slaapt ze bij ons. Op zich geen probleem en gezellig, maar ook hier lijkt de reden te liggen in heel veel geborgenheid zoeken. Is dit een normale ontwikkeling rond deze leeftijd? Hebben jullie tips om onze dochter hier doorheen te helpen? Of is dit gewoon een karaktereigenschap? We hebben afgelopen zomer (maar dit begon dus geleidelijk aan al iets eerder) wel het eea meegemaakt. Ik was zwanger en ons kindje hebben we moeten laten gaan om medische redenen. Onze dochter wist wel dat er een baby in mijn buik zat, maar vroeg er na een tijdje niet meer naar. Maar ik was zelf tot een week of 6 geleden nog niet helemaal mezelf natuurlijk. Wel heb ik geprobeerd haar daar zo min mogelijk van te laten merken.
Ze gaan natuurlijk steeds meer opmerken van de wereld, maar kunnen nog lang niet alles plaatsen. Ik denk dus dat het tot op zekere hoogte normaal is dat kinderen op een gegeven moment banger worden dan ze eerst waren, maar het kan natuurlijk ook een gevolg zijn van iets inderdaad. Een kind voelt dat echt aan, ook als mama niet zichzelf is, hoe erg je je best ook doet om dat niet te laten merken. Als je je zorgen maakt of denkt dat er meer speelt dan 'normaal gedrag', dan zou ik het gewoon eens bespreken met de huisarts of op het consultatiebureau. Mijn jongste dochter is altijd angstig (of misschien is bedachtzaam een beter woord) geweest. Ze ziet veel, merkt veel op, vindt nieuwe situaties en onbekende dingen spannend, ze kan in paniek raken door onverwachte dingen, enz. Bij haar is het duidelijk een karaktereigenschap; het is er altijd al geweest. Ze is nu 5,5 en het wordt langzaam beter, maar het zal waarschijnlijk altijd een kind blijven dat zich niet vreselijk enthousiast in nieuwe, onbekende situaties stort. En dat is prima.
Als ik het zo hoor zal het combinatie van beide zijn. Een gevoelig, aanhankelijk meisje met behoefte aan veiligheid dat de leeftijd bereikt waarop ze wel veel zien/opmerken/ervaren, maar nog niet goed kunnen plaatsen en fantasie opbloeit. Gecombineerd met een emotionele gebeurtenis/verlies in het gezin. Juist omdat ze gevoelig is, zal ze veel meegekregen hebben (voelen, sfeer, intonatie, jouw gedrag, bezoek ziekenhuis etc. Ze voelen meer dan je denkt, zonder dat ze het begrijpen) wat een gevoel van onveilig/onvoorspelbaar, 'de grote boze wereld' accentueert. Al mijn kinderen zijn gevoelig van karakter en zijn bedachtzaam, relatief angstig e.d., maar mijn middelste heeft het duidelijkst die (enorme) hang naar geborgenheid. Bij haar is een onderdeel van karakter, maar het kan wel (tijdelijk) versterkt worden als ze zich niet prettig voelt. Ik weet natuurlijk niet hoe het allemaal gelopen is met verlies van jullie kindje, maar het kan zijn dat ze daar juist meer (op peuterniveau) uitleg/aandacht voor nodig heeft om het een plaatsje te geven (baby in buik van mama is opeens weg, wie zegt dat papa/mama niet ook opeens 'weg' kunnen gaan?). Daarnaast ben ik altijd (binnen mijn eigen grenzen) meegegaan in de behoeften van mijn kind. De angst is echt en niet rationeel, hoe onzinnig of 'overdreven' wij het ook kunnen vinden. Dus geborgenheid geven als ze het willen, rustig blijven en helpen de wereld beter te begrijpen door uit te leggen. Keer op keer. Even praktisch, als ze verdrietig wordt als je uit zicht verdwijnt zou je kunnen bekijken of ze a) toch mee kan, b) blijven praten dat ze wel nog hoort of c) haar maar kort alleen laten en keer op keer laten ervaren dat er niets 'engs' is gebeurd. Zoals je de verlatingsangst van een dreumes aanpakt zeg maar... En haar dan de tijd geven. Als jij als stabiele rots betrouwbaar aanwezig bent, dan zal je kindje vanzelf weer meer angst kunnen loslaten en de wereld met meer vertrouwen in gaan.
Heel erg bedankt voor jullie behulpzame en uitgebreide reacties. Bang klinkt wat negatief en zo bedoelde ik het zeker niet. Bedachtzaam is een betere term inderdaad. Zelf ben ik inmiddels, als volwassene, ook een beetje zo. We hebben er alle begrip voor en we gaan eigenlijk in alles mee waar onze dochter behoefte aan heeft. Alleen niet als ze loopt te drammen op een manipulatieve manier, maar dan gaat het om vragen om een zoveelste tussendoortje vlak voor het avondeten of iets op televisie kijken of nog een keer van de glijbaan, terwijl we al hebben aangekondigd dat ze er nog 1x af mocht. Ze slaapt nu standaard in ons bed, ook overdag, en dat vinden we voorlopig geen probleem. We hebben nooit aan slaaptraining gedaan. Wel hebben we een peuterbed gekocht in de hoop dat ze het wel weer leuk gaat vinden om op haar eigen kamer te slapen. Ze heeft een heel gezellige kamer, maar ik vermoed dat ze zich opgesloten voelt in het ledikant. Een open bed is misschien een oplossing hiervoor. En dan nog kan ze zelf naar ons toe komen. Ze gaat overal met me mee naar toe (ook naar de wc) en dat is prima. Als ik uit het zicht ben en ze huilt, praat ik op afstand met haar. Ook laat ik haar soms heel even alleen om iets te gaan pakken, dan raakt ze overstuur, maar ik zeg dat ik zo terugkom. En als ik weer terug ben (na hooguit een minuut) zeg ik dat ik natuurlijk altijd weer terugkom. Als ze angstig reageert op iets stellen we haar direct gerust, we bagatelliseren het niet, houden haar vast en leggen uit wat voor geluid het is. Ik kan me wel voorstellen dat "baby weg" ="mama/papa weg" geen onlogische gedachte is voor een peuter. Daar heb ik misschien te weinig bij stil gestaan. Als ze vroeg naar de baby zei ik dat "de baby eventjes weg is, maar misschien wel terugkomt". En nu ben ik weer zwanger, dus is er weer een baby op komst, maar voorlopig zeggen we dat nog lang niet tegen haar. Ik was tijdens de nasleep van het verlies zeker niet mezelf: ik heb een maand niet gewerkt, was heel verdrietig en labiel, en ook sneller ongeduldig met m'n dochter. Achteraf gezien was het waarschijnlijk heftiger voor haar dan ik op dat moment doorhad. Nu kan ik daar dan weer van volschieten omdat het me droevig maakt dat ze hier het eea van heeft gevoeld. Tot slot moet ik ook toevoegen dat ze sinds een maand een bril heeft. Haar eerste levensjaren heeft ze waarschijnlijk redelijk gezien door te accomoderen, maar dat eiste heel veel energie. Ze is door de bril nu veel meer uitgerust en wil hem graag op hebben. Misschien ziet ze alles daardoor ook weer anders. Ze had ook een hele periode waarbij ze zich heel erg richtte op haar vader. Als we met z'n drietjes samen waren, wilde ze alleen hem en wees ze mij nadrukkelijk af. Dat gaat nu weer wat beter gelukkig. Ik hoop dat ze zich veilig voelt bij ons allebei en dat we die rots in de branding zijn die ze nodig heeft, want ik wil niets liever natuurlijk...