Omi gaat overlijden hoe vertellen/mee omgaan?

Er is een boekje van Kikker en het vogeltje dat je met haar zou kunnen lezen en dat dan linken aan het feit dat oma ziek is en niet meer beter wordt. Volgens mij kun je haar er het beste erbij betrekken en dan iedere keer een beetje vertellen tot ze aangeeft er meer van te willen weten. Zo zou ik het denk ik doen maar ik ben benieuwd naar ervaringen van anderen.

 

Persoonlijk vind ik het boek van Kikker en het vogeltje niet goed, omdat hierbij toch even de link tussen dood en slapen wordt gelegd. Veel kinderen worden hier angstig van. Probeer dus in ieder geval te vermijden dat jij of iemand anders dood uitlegt als 'net alsof je slaapt'. (Want als ik dan ga slapen of als mama gaat slapen gaat die misschien ook dood.)
Om die reden zou ik bij hele jonge kinderen ook niet praten over dood gaan in combinatie met ziek zijn of pijn. (Want ook dat zijn te herkenbare dingen.) Ik wilde zelfs leeftijd er niet te veel bij betrekken. Als uitleg waarom opi dood is heb ik gezegd dat hij klaar was met leven.

Wij hebben onze zoon niet van te voren verteld dat zijn opi dood zou gaan. Wel hebben we er al voor gezorgd dat hij (op zijn niveau) al wist wat 'dood' betekent. Wij hebben dat uitgelegd als er niet meer zijn en niks meer kunnen (niet eten, niet spelen, niet praten, niet slapen, niet lachen enzovoorts)
Toen het zo ver was, hoefden we het begrip 'dood' niet meer uit te leggen. We konden dus 'gewoon' vertellen dat opi dood is. We hebben toen ook uitgelegd dat omi en wij daar verdrietig om zijn, omdat we nu niet meer met opi kunnen praten en we hem zullen missen.
Onze zoon was ook verdrietig, maar dan vooral omdat hij niet mocht helpen met graven. Het blijven peuters natuurlijk.

Nu moet ik erbij zeggen dat onze zoon mijn opa maar een paar keer per jaar zag. Voor hem is het gemis dus ook niet heel groot. Als ze elkaar vrijwel wekelijks zien, is het natuurlijk wel echt een leegte ineens. Zelfs onze zoon komt er nog regelmatig op terug dat opi dood is.

Veel sterkte!

 

Wij hebben ervoor gekozen om geen verhaal te vertellen over sterretjes. Ik geloof daar namelijk zelf niet in. En wij proberen in principe altijd zo dicht mogelijk bij de waarheid te blijven. (Oké, voor Sinterklaas maken we een uitzondering.)
Maar dat heeft ook met onze zoon te maken hoor: als je hem één keer iets op een bepaalde manier vertelt / uitlegt dan onthoudt hij het ook. Als het dan een andere keer ineens anders is, kan hij daar best boos om worden. Ik wil dus liever niet zeggen dat een overledene een sterretje is geworden en dan later eens uit moeten leggen dat sterren eigenlijk zonnen zijn. Zoals onze zoon nu is, denk ik dat hij het dan niet fijn zou vinden dat we hem 'vroeger' iets anders hebben verteld.
Maar ik denk dat je daarvoor het beste naar je eigen kind kunt kijken.

Onze zoon is trouwens niet mee geweest naar de uitvaart. Bij ons speelde ook mee dat het dik twee uur rijden is voor ons. Sowieso had ik hem niet bij de dienst willen hebben, ook als het dichterbij was geweest. Ik denk niet dat hij er veel aan had gehad en waarschijnlijk had ik mijn eigen emoties dan ook te veel verdrongen. Terwijl ik nu op een 'goede' manier afscheid heb kunnen nemen van opa.
Als het dichterbij was geweest, had ik waarschijnlijk wel aan mijn schoonouders gevraagd om in de aula langs te komen. Maar dat is vooral omdat ik dat voor mijn oma (zij leeft dus nog wel) erg fijn had gevonden. Onze zoon is haar enige achterkleinkind en hij betekent zo veel voor haar. Ook opa was -ondanks gevorderde dementie- altijd zo trots op hem! Hij wist soms niet meer wie ik was, maar m'n zoon herkende hij altijd. Zo mooi.
Maar misschien is dat bij jullie wel een optie: niet bij de dienst omdat daar de emoties vaak toch wat heftiger zijn, maar wel bij de koffie erna.

 

Ik heb hier een tijdje terug eenzelfde vraag gesteld, vooraf dus. (Even zoeken?)

Wij hebben ervoor gekozen om alleen maar te bespreken wat ze ook zag gebeuren. Dus eerst: oma is ziek. Oma is heel ziek. Oma heeft een ziekte die niet meer kan overgaan. Oma is verdrietig omdat ze ziek is. Oma heeft pijn, de dokter gaat haar daarmee helpen.

Toen het heel concreet werd allemaal ben ik wel eens op dode vliegjes gaan wijzen en heb gezegd dat die waren doodgegaan omdat ze al heel oud waren voor een vliegje dan he. Toen heb ik ook wel eens laten vallen dat mensen ook dood kunnen gaan, als ze heel oud zijn, of als ze heel erg ziek zijn. (Ik zag wat kwartjes vallen...)

Toen ging ze ook vragen stellen of wij ook heel oud of ziek waren. Daardoor kon ik mooi bespreken dat wij dus niet dood zouden gaan, en zij ook niet, dat je meestal gewoon weer beter wordt als je ziek bent, etc.

Toen haar oma (mijn sm dus) slechter ging, heb ik nog wel eens gezegd dat oma heel erg moe was geworden van het ziek zijn; ze zag ook dat oma zwakker werd. Oma zou ook slaapmiddel krijgen (geen euthanasie maar palliatieve sedatie zoals dat heet) dus toen kon ik zeggen dat ze zo moe was dat ze alleen maar wilde slapen, en dat de dokter haar daar een prikje voor zou geven - we waren er min of meer bij, dat liep nogal raar allemaal.

Toen ze dood was gegaan (ze heeft het slaapmiddel niet eens meer gekregen uiteindelijk) heb ik alleen maar verteld dat ze dood was gegaan, punt. Dat dat kwam doordat ze zo ziek en oud en moe was dat ze gewoon niet meer kon leven.

Hier geen verhalen over sterretjes oid, dat leek me volkomen onbegrijpelijk voor haar en ook mogelijk wel beangstigend eigenlijk.

We hebben allemaal geprobeerd te doen alsof het allemaal heel normaal was (moeilijk!!) maar daardoor leek zij het ook allemaal voor gewoon aan te nemen en te accepteren.

Over de uitvaart heb ik gezegd dat dat een bijeenkomst met veel mensen was die bij elkaar kwamen om nog een keer over oma te praten en verdrietig te zijn. En dat zij ook verdrietig mocht zijn - weer een gelegenheid om er met haar over te praten, maar ze zei dat ze niet verdrietig was. Ze heeft niet meegekregen dat "oma" daar nog lag in de kist, er was ook geen graf, dus dat hoefde ik gelukkig niet uit te leggen

Ze praat nu nog af en toe over oma, dat ze het jammer vindt dat ze er niet meer is. Prima natuurlijk, ik blijf maar gewoon zeggen dat mensen soms doodgaan en er dan niet meer zijn. So far so good. (Oma is nu een maand geleden overleden.)

Ik heb besloten haar niet vooraf te vertellen dat oma dood zou gaan, het leek me te verschrikkelijk als ze dat tegen oma zou zeggen.

 

Pas is een tante van mijn man overleden waar we regelmatig kwamen. We hebben onze dochter verteld dat ze heel ziek was en dood is gegaan en een sterretje zou worden net als haar oma...

Het sterretjes verhaal wordt hier in de familie aan de andere kinderen verteld en ik wil niet dat mijn dochter dan zegt tegen de andere kinderen dat oma helemaal geen sterretje is.


We hebben haar niet meegenomen naar de uitvaart.

 

Wij hebben het per stapje genomen.

Elke keer als hij in het ziekenhuis werd opgenomen eerlijk verteld waar het voor was.
- chemokuur aan de blaas omdat opa daar kanker heeft zitten
- teentje afzetten
- opa heeft de bloedsuikers niet goed dus daarom ligt hij in het ziekenhuis.
- de buisjes tussen opa's nieren en de blaas zijn kapot gemaakt door de kanker en daarom gaan ze opa nu opereren en krijgt hij buisjes in zijn buik waar de plas uit komt

Op een gegeven moment hebben we ze ook verteld dat de dokter opa niet meer beter konden maken.

Pas de dag voor zijn overlijden (achteraf) vonden we hem zo achteruit gegaan (lag alleen nog maar in bed, was heel mager) dat wij besloten dat we de kinderen niet meer mee zouden nemen. Hij heeft die dag (achteraf dus) met zijn allerlaatste krachten de kinderen nog een sinterklaascadeautje gegeven (dat was op 3 december) omdat hij dat zo graag wilde. Hierna is hij weggegleden in een coma en op 4 december is hij overleden.

Toen wij onze zoon wakker maakten en het vertelden was dit voor hem geen schok, hij wist het al zei hij want dat had opa hem net verteld . Hij wilde ook gewoon naar school en vertelde juf dat hij heel verdrietig was omdat opa dood was maar dat hij ook blij was omdat opa nu geen pijn meer had.

Onze dochter (toen 3.5) reageerde er weinig op, die vond het alleen maar zielig voor oma omdat die nu voor altijd alleen zou zijn.

Mijn vriendin heeft op de kinderen gepast tijdens de uitvaart (hebben heerlijk gespeeld in de sneeuw) De oudste hebben we uitgelegd wat een uitvaart inhield en zelf laten kiezen, hij wilde niet mee. Voor de jongste hebben wij de keuze gemaakt.

 

Pfff moeilijk hoor. Mijn oma is 92 jaar en is voor haar leeftijd nog best gezond, maar ook wel zwak en het kan zo over zijn. Voor haar misschien wel beter, want voor haar hoeft het niet meef zo. Daarom gaan we er redelijk vaak langs met de kinderen, leuk voor omi en de kinderen zijn ook dol op haar. Ik geloof dat omi gecremeerd wil worden, dus geen gat enzo, dat is misschien wat makkelijker. Denk wel dat omi het een fijn idee zal vinden dat haar achterkleinkinderen er ook bij zijn. Maar we kijken tegen die tijd nog wel even.

 

Mijn opa is recent overleden. We hebben onze (net) 3-jarige niet mee genomen naar de uitvaart. Het was een crematie en eerst een dienst, veel te lang voor hem. Ook waren we bang dat hij het heel raar zou vinden als hij zou merken dat opa in de kist lag terwijl hem verteld was dat opa bij de wolkjes is en dat hij daarmee de dienst zou verstoren.

Hem uitgelegd dat hij niet mee kon en dat vond hij prima. Onze 5 jarige is wel mee geweest en vond het al moeilijk.

We hebben er nooit een geheim van gemaakt dat opa ziek was, zijn hartje was zo stuk dat de dokters het niet meer konden maken. Eigenlijk wisten we ook al jaren dat het moment eens zou komen.

De kinderen geloven dat opa bij de wolkjes en zwaaien dan `s avonds naar de wolkjes en de sterren. Doen ze eigenlijk nooit, is meer iets wat zoon overdag zegt als hij opa mist. Ze hebben het nog vaak over opa.