Oma van man overleden. Onze zoon is bijna 3. Wat doen we?

Wij hebben het altijd 'gewoon' besproken. Oma/opa is dood gegaan, was ziek, werd niet meer beter etc. en wachtten dan af op de reactie van onze kinderen. Bij de oudste was het allemaal niet zo'n ding (3,5 en later iets ouder), die vond alles interessant en hebben wij overal bij betrokken. De tweede was iets afwachtender (2 jaar), wilde wel mee, mocht zelf aangeven of ze in de kist wilde kijken etc. De derde (2 jaar) kon dit ook zelf bepalen. Wij waren overal bij, maar ze moesten niets. Ze mochten in de kist kijken bij de overgrootopa of -oma, maar het moest niet, ze mochten bij de dienst zijn, maar anders ging een van ons (degene waarvan het 'verdere' familie was) weg met de jongste. Niets moest, alles mocht en vooral onze kinderen volgen. Zij gingen er erg relaxed mee om. Maar niet alle kinderen doen dat zo. Ik zou daarom vooral bij jullie zoontje blijven. Wat heeft hij meegekregen, kan hij mee, kan er iemand met hem weg als hij het niet 'trekt', is het ok als hij zich gedraagt zoals een kind dat zou kunnen doen (zo dansten onze jongsten tijdens de crematie op de muziek, vlakbij de kist: gewoon omdat het voor hen ok was, maar ook voor alle verdere

 

Allereerst gecondoleerd met jullie verlies.

De vraag is hoeveel een kind van bijna 3 begrijpt van dood. Toen mijn vader overleed hebben we onze kinderen voor de crematie bij mijn moeder geslapen (ivm afstand). Pa lag in de woonkamer in de kist.
De jongste van 2,5 heeft hem gezien, heeft gezien dat de deksel op de kist ging, en was bij de uitvaartdienst aanwezig.
Maar nog steeds, als we bij mijn moeder aankomen roept hij blij 'opa'!!!

Als opa er dan niet blijkt te zijn krijgen we verder geen reactie en is er enkel aandacht voor speelgoed en oma.

Oudste van 7 ging hier heel anders mee om. Was bijna niet bij de kist weg te slaan, heefttekeningen gemaakt, wilde de fotootjes en bloemen naast de kist herschikken. Hij voelt ook heel duidelijk veel verdriet om opa. Dat merk je bij de jongste niet.

In jullie geval ligt de relatie natuurlijk een stapje verder. Het was de oma van je man, en dus overgrootmoeder van je kinderen. Als je vaak met de kinderen bij haar kwam zou ik overwegen hem wel te betrekken bij het gebeuren. Maar idd mss niet de dienst zelf.

Er is trouwens een heel mooi boekje (en filmpje op netflix) van kikker over de dood. Het heet kikker en vogel. Helemaal goed voor die leeftijd.

 

Hier ging dat net zo...
de familie vond dat het enige achterkleinkind er ook bij hoorde.
Dus dat hebben we gedaan.
In de kerk, op de begraafplaats en tijdens de condoleance.

En ging supergoed eigenlijk.
Halverwege de dienst (toen dochterlief tegen de spreker zei dat ze dr mond moest houden als het stil was in de kerk omdat ik dat met eochterlief had afgesproken )
Zijn we via de zijdeur de kerk uit gegaan.
Afgesproken met de dominee vantevoren dat dat geen punt was.
Hij zei dat dat vaker gebeurde.

De oudere kleinkinderen hadden er veel meer moeite mee.
Uiteindelijk degene die er het meest moeite mee had de opdracht gegeven op onze dochter te passen.
De jongen had toen ineens weer houvast en onze dochter vond het hartstikke lief.

Ze heeft zelfs nog in de kist gekeken....
geen enkel probleem gehad met dat ze mee was.

Maar.... jij kent jouw kind en je familie het beste natuurlijk.

 

Gecondoleerd..

Mijn opa is afgelopen maart overleden, mijn zoontje was toen ook 3 jaar en 10 maanden.
Wij hebben hem bij alles betrokken, hij had ook heel veel vragen dus voor ons voelde dat als het juiste. Ik vind dat de dood bij het leven hoort en dus ook het verdriet. Voor hem was het niet traumatisch dat we huilden, we hebben het uitgelegd, als iemand dood gaat dan ben je verdrietig, opa komt nooit meer terug, daarom zijn we verdrietig, etc etc.

Ik heb hem alle ruimte gegeven. Hij heeft opa gezien in zijn kist en wilde hem kusjes geven en aanraken. Hij heeft met zijn speelgoedboor geholpen met het sluiten van de kist.
Is ook mee geweest naar de uitvaart, daar mocht hij zijn gang gaan van iedereen, hij heeft uiteindelijk de hele dienst naast opa zijn kist gezeten met zijn hand er op.

Verhalen over opa is een sterretje en dat soort dingen trapte mijn zoontje niet in, die wilde weten hoe t nou echt zat en waar opa was gebleven na de uitvaart. Ik heb dat dan ook eerlijk verteld en toen was het goed. Je merkt snel genoeg wat ze wel en niet kunnen hebben.

 

@riverr: ik ben zelf ook geen fan van dat verhaal... maar toch zijn er mensen die dat aan mijn dochter vertelt hebben.
En ook mensen die zeiden dat hij naar de hemel ging.

Dankzij het feit dat ze bij de begrafenis was en dus zelf heeft gezien dat de kist inclusief opa de grond in ging...
Is ze heel lang er van overtuigt geweest dat de hemel in de grond was
Want dat had ze toch zeker zelf gezien?

Onze dochter was helemaal niet verdrietig trouwens...
voor haar was "nooit meer" denk ik nog te groot om te bevatten.
Ze vond het vooral heel erg zielig voor de bijbehorende oma die nu alleen achter bleef.
Voor haar is de dood geen einde. Nog steeds niet trouwens.

 

Wat je moet zeggen.. moet je uiteindelijk zelf bepalen.
Hangt ook af van hoe je er zelf in staat.

Maar je ziet bij de crematie eigenlijk ongeveer hetzelfde als bij een begrafenis...
laatst voor het eerst ooit bij een crematie geweest en ook daar zakte de kist gewoon "in de grond".
Alleen dan binnen door een luik... ipv een gat in de grond.

Onze dochter was toen al ouder... dus we hebben vantevoren gekeken wat er exact gebeurd... maar dat lijkt me met je bijna-3-jarige niet echt een optie

 

Gecondoleerd.
Onze jongste dochter was ook 2 jaar en 10 maanden toen mijn opa overleed. Hij was ook oud en ziek. Dat wist ze ook. Wij hebben gewoon benoemd zoals het was. Opa is oud en ziek en hij gaat waarschijnlijk binnenkort dood. Ze vroeg eigenlijk niet echt wat het was ofzo. Dat is iets wat ze de laatste maanden pas aan het beseffen is. Dan wordt mijn opa er ook bijgehaald.
Ze is meegeweest naar de uitvaart. We hebben haar uitgelegd dat we afscheid zouden gaan nemen van opa en dat hij in een kist zou liggen. Dat er verhalen verteld zouden worden en mensen wel verdrietig zouden zijn. Er waren meer achterkleinkinderen, ze hoefden niet perse de hele dienst stil te zijn. Onze dochter had vooral praktische vragen, zoals waar opa's voeten lagen in de kist. Ze kan het zich wel nog herinneren, maar heeft er geen problemen mee gehad. Ik vond het een mooie kennismaking met de dood.

 

Gecondoleerd.

Onze oudste (5) weet dat de dood betekent dat je lijf 'stopt'. Je eet en drinkt niet meer, haalt geen adem, kunt geen knuffels geven, etc. Op de vraag waar je naartoe gaat na de dood antwoorden wij dat niemand dat weet (wij zijn atheïstisch)'

 

Wij hebben het gewoon besproken met onze kinderen, maar niet meegenomen naar de kist, dienst etc. Ze hebben opa alleen nog bij leven gezien al was hij al erg ziek.

 

Toen mijn oma overleed was het zoontje van mijn nichtje 2,5 die is wel bij oma gaan kijken, heeft nog een knuffel en kus gegegeven, tekening in de kist. Bij de uitvaart zelf zijn ze er niet bij geweest.

 

Mijn opa is overleden toen mijn kinderen 7, 5 en 1,5 waren. We hadden voor de achterkleinkinderen een apart moment vlak voor het officiele condoleren. Ze mochten in de rouwkamer, bij de kist kijken als ze dat wilden. Of niet, als ze dat niet wilden. Een van mijn kinderen had een tekening gemaakt.

Mijn kinderen hebben allemaal gekeken en vonden het eigenlijk erg interessant en niet eng. De jongste kon toen nog helemaal niet praten, maar zei wel voor het eerst: "Opa" toen hij hem zag liggen. We hadden een hele goede band met hem, dus dat vond ik erg mooi. Het was mooi om zo met onze ouders en onze kinderen bij elkaar te zijn en de kleintjes afscheid te laten nemen. De simpele manier waarop zij er mee omgingen, maakte het ook minder verdrietig voor onszelf.

De kinderen vonden het verder totaal niet eng of raar of zo. Ze zijn niet naar de dienst mee geweest, omdat dat te lang zou duren en ik dat moment nodig had voor mijn eigen emoties en hen op dat moment gewoon even geen aandacht wilde en kon geven.

Wij zijn wel gelovig, dus met je andere vraag kan ik je niet helpen.

 

Ik heb dat in eerste instantie in het midden gelaten maar hij bleef vragen waar opa in zijn kist na de uitvaart naar toe is gegaan. Ik heb het uiteindelijk verteld en nam dat goed op en daarna was het vragen ook over.
Ik heb het uitgelegd; je kan kiezen wat je wilt, of met je kist onder de grond of je kan er voor kiezen om te cremeren. Dan wordt er as van je gemaakt maar daar voel je niks van. En die as kan je dan uitstrooien of thuis bewaren. En zijn reactie was, oh as? Net als van een bbq of van een sigaret?
Het hielp bij mijn zoontje om gewoon eerlijk te zijn. Maar ik weet niet of dat voor ieder kind werkt natuurlijk.

 

Gecondoleerd! Wij hebben onze kinderen altijd mee genomen. Toen dochter 10 maanden was kreeg m'n oom een hartstilstand en paar dagen ic, toen overleden. Thuis in de kist hebben we haar niet bewust laten kijken maar ze was er wel gewoon bij met afscheid nemen en begraven. Ze reageerde heel erg op haar oma (mijn moeder, het was haar kleine broertje) die zo heel hard moest huilen bij het graf. Verder was ze juist voor iedereen een troost en geruststelling.

Dik 1,5 jaar geleden overleed m'n oma. De kinderen hebben toen ze nog leefde afscheid genomen en hebben op de begrafenis m'n ouders geholpen met de kist te "tillen" en bloemen neer te leggen enz. Zoon was toen ongeveer even oud als jouw zoon. Dochter was 4,5. Het heeft op hem wel veel indruk gemaakt hij had het vaak over dood en begraven maar niet op een akelige manier. We vertelden gewoon "als je heel oud bent dan worden mensen soms zo ziek en moe dat ze dood gaan" toen m'n opa het jaar erop overleed wisten de kinderen (3 jaar 10 maanden en 5,5 jaar) presies hoe het werkten. Helaas voor hun was het even een gewoonte in de familie maar nu laten we het als het goed ks toch bij die 3 die daar naast elkaar begraven liggen. Het was voor hun een goede voorbereiding op hoe het werkt in het leven. Je kan beter bij een oud en "voltooid" leven ze meenemen als bij een heel heftig sterfgeval van een jong iemand waarbij het echt veel verdrietiger en intenser is.

 

Gecondoleerd.
Toen mijn oma overleed was de jongste ongeveer even oud. Wij hebben in de bibliotheek het boekje 'dag oma pluis' geleend. Ze hebben allebei een tekening gemaakt en gebracht. Ik heb aan de kinderen overgelaten of ze wilden kijken. Dat heeft volgens mij alleen de oudste gedaan. Die was toen bijna 4,5 en dat ging heel goed. Ze kunnen zich er nu niet heel veel meer van herinneren.

Uitvaart zijn ze toen beide niet geweest. Dit jaar bij mijn andere oma wel. Ging ook goed. Had wel wat lekkers meegenomen om ze rustig te houden als het niet meer ging. Dat was pas op het einde nodig.

 

Mijn moeder is pas overleden. Onze kinderen hebben alles meegemaakt. De aanloop ernaar toe, de laatste dag, kijken bij en in de kist. Even oma voelen. De kerkdienst, het stukje bij het crematorium en we hebben zelfs met ze bij de oven gekeken.
Onze kinderen waren 3, 5 en 6. Gewoon zo luchtig mogelijk houden.
Ik denk dat je het juist heel eng maakt als je kinderen erbij weg houdt.
Hier waren 8 kinderen aanwezig in de leeftijden van 3 tot 7 en geen van allen heeft een trauma opgelopen.